DOĞRUSAL LAMBALAR, IŞIK YAYAN DİYOT LAMBALAR VE İLGİLİ EKİPMANA İLİŞKİN ÇEVREYE DUYARLI TASARIM GEREKLERİNE DAİR TEBLİĞ (SGM-2015/10)
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 23/6/2010 tarihli ve 2010/643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin uygulanması kapsamında doğrusal lambalar, ışık yayan diyot (LED) lambalar ve ilgili ekipmanların piyasaya arz edilmesi ile ilgili çevreye duyarlı tasarım gereklerini belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ aşağıdaki elektrikli aydınlatma ürünlerinin piyasaya arz edilmesi için çevreye duyarlı tasarım gereklerini düzenlemektedir:
- a) Doğrusal lambalar,
- b) Işık yayan diyot (LED) lambalar,
- c) Lamba kontrol düzeneği, kontrol cihazları ve aydınlatma armatürleri dahil şebeke gerilimi ile lambalar arasına takılmak üzere tasarlanmış donanım (balastlar, floresan ve yüksek yoğunluklu deşarj lambası için aydınlatma armatürleri dışındakiler),
diğer ürünler ile bütünleşik halde olmaları halinde de kapsama dahildir.
(2) Bu Tebliğ ayrıca özel amaçlı ürünler için ürün bilgi gereklerini de düzenler.
(3) LED modüller, piyasaya yılda 200 birimden daha az sürülen aydınlatma armatürleri ile birlikte satıldıklarında bu Tebliğ kapsamında yer almaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ,
- a) Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğe dayanılarak,
- b) Doğrusal Lambalar, Işık Yayan Diyot Lambalar ve İlgili Ekipmana İlişkin Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Avrupa Birliğinin EU/1194/2012 sayılı Tüzüğüne paralel olarak, hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesindeki tanımlara ek olarak aşağıdaki tanımlar bu Tebliğin amaçları doğrultusunda geçerlidir:
- a) Akkor lamba: Flamanın havası alınmış bir ampul veya bir soy gaz içinde çalıştığı flamanlı lamba anlamına gelir,
- b)(Değişik:RG-17/5/2017-30069)Aydınlatma armatürü: Bir veya daha fazla lambadan gelen ışığı dağıtan, filtreleyen, dönüştüren ve lambaları desteklemek, sabitlemek, korumak için gerekli tüm parçaları ve gerekirse elektrik kaynağına bağlanması için yardımcı devre elemanları ve bileşenlerini içeren bir ürün anlamına gelir, (Eğer ürünün ana görevi aydınlatma değilse ve enerjisini üzerinde bulunduğu ve ana görevi farklı bir üründen sağlıyorsa buzdolabı, dikiş makinesi, endoskopi, kan analiz cihazı ve benzerleri bu Tebliğ çerçevesinde armatür sayılmaz.)c) Aydınlatma: İnsanlar tarafından görülebilsin diye bir yere, nesnelere veya onların etrafına yapılan ışık uygulaması anlamına gelir,
ç) Bakanlık: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını,
- d) Balast: Esas olarak indüktans, kapasitans veya bir indüktans ve kapasitans birleşiği ile lamba(lar)ın akımını istenen değerde sınırlama görevi yapan, güç kaynağı ile bir veya daha fazla deşarj lambası arasına takılan lamba kontrol düzeneği demektir,
- e) Bütünleşik balastlı olmayan floresan lamba: Bütünleşik balastı olmayan tek veya çift başlıklı floresan lamba anlamına gelir,
- f) Doğrusal lamba: Işığın en az %80’i π steradyan (π sr) içinde olan lamba anlamına gelir (120° lik bir koniye karşılık gelen),
- g) Doğrusal olmayan lamba: Doğrusal olmayan bir lamba anlamına gelir,
ğ) Deşarj lambası: Işığın doğrudan veya dolaylı olarak bir gaz, metal buharı veya çeşitli gaz veya buharların karışımı içine elektrik boşalması ile üretildiği bir lamba anlamına gelir,
- h) Elektrikli aydınlatma ürünü: Elektrik ile ve aydınlatma amacıyla kullanılmak üzere tasarlanmış ürün anlamına gelir,
ı) Floresan lamba: Işığın çoğunun boşalmadan gelen ultraviyole ışıma ile uyarılan bir veya daha fazla fosfor katmanı tarafından yayıldığı bir deşarj lambası anlamına gelir. Floresan lambalar bütünleşik balastlı olabilir,
- i) Flamanlı lamba: İçinde ışığın, elektrik akımının geçişiyle akkor derecede ısınan ipliksi bir iletken vasıtasıyla üretildiği lamba anlamına gelir. Lamba akkorlaşma sürecini etkileyen gazlar içerebilir,
- j) Halojen (tungsten) lamba: Flamanın tungstenden yapıldığı ve halojenler veya halojen bileşikleri içinde olduğu bir flamanlı lamba anlamına gelir, bütünleşik güç kaynağı ile birlikte olabilir,
- k) Halojen lamba kontrol düzeneği: Şebeke gerilimini halojen lambalar için gereken çok düşük voltaja dönüştüren lamba kontrol düzeneği anlamına gelir,
- l) Harici lamba kontrol düzeneği: Lambanın veya armatürün dışına takılan veya lamba veya armatüre kalıcı zarar vermeden gövdesinden çıkarılabilen bütünleşik olmayan lamba kontrol düzeneği demektir,
- m) Işık kaynağı: Enerjinin dönüştürülmesi ile görünür optik ışıma yaymak üzere tasarlanmış bir yüzey ya da nesne anlamına gelir. ‘görünür’ terimi 380-780 nm dalga boyunu belirtir,
- n) Işık yayan diyot (LED): Bir inorganik malzeme p-n birleşmesini bir bütün haline getiren bir katı hal aygıtından oluşan bir ışık kaynağı anlamına gelir. Elektrik akımı ile uyarıldığında birleşme yeri optik ışıma yayar,
- o) Kontrol düzeneği: Zamanlayıcı, hareket algılayıcılar ve gün ışığı düzenleme cihazları gibi lambanın ışık akısını güç dönüştürmeden başka bir yöntemle izleyen veya kontrol eden bir elektronik ya da mekanik düzenek anlamındadır. Ayrıca, faz kesici ışık azaltıcılar da kontrol düzeneği sayılır,
ö) Kompakt floresan lamba: Lambanın çalışmaya başlaması ve kararlı çalışması için gereken bütün bileşenleri içeren bir floresan lamba anlamına gelir,
- p) Lamba başlığı: Lamba duyu veya lamba bağlantı aparatı vasıtasıyla elektrik kaynağı ile bağlantıyı sağlayan ve lambayı lamba duyunda tutma görevi de yapabilen lamba parçası anlamındadır,
- r) Lamba duyu veya duy: Lambayı konumunda tutan, genellikle lamba başlığının takılı olduğu ve lambayı elektrik kaynağına bağlayan bir aygıt anlamına gelir,
- s) Lamba: Verimi bağımsız olarak değerlendirilebilen ve bir veya daha fazla ışık kaynağından oluşan bir birim anlamındadır. Başlama, güç kaynağı veya birimin kararlı çalışması ya da dağıtım, filtreleme veya optik ışımanın dönüştürülmesi için birime zarar vermeden ayrılamayan ek bileşenler içerebilir,
ş) LED paketi: Bir veya daha fazla LED(ler)den oluşan bir düzenek anlamına gelir. Düzenek bir optik eleman, ısısal, mekanik veya elektriksel ara birimler içerebilir,
- t) LED modülü: Başlığı olmayan ve bir veya daha fazla LED paketini bir baskı devre kartı üzerinde birleştiren bir düzenek anlamına gelir. Düzenek elektriksel, optik, mekanik ve ısısal bileşenler, ara birimler ve kontrol düzenekleri içerebilir,
- u) LED lamba: Bir veya daha fazla LED modülünü birleştiren lamba anlamına gelir. Lambanın başlığı olabilir,
ü) Lamba kontrol düzeneği: Güç kaynağı ile bir veya daha fazla lamba arasında yer alan, kaynak voltajını dönüştürme lamba(lar)ın akımını gereken değerde sınırlama, başlangıç gerilimini ve ön ısıtma akımını sağlama, soğuk başlamayı önleme, güç faktörünü düzeltme veya paraziti azaltma gibi lamba(lar)ın çalıştırılması için işlevsellik sağlayan bir düzenek anlamına gelir. Düzenek bu işlevleri yerine getirmek için başka lamba kontrol düzeneğine bağlanmak üzere tasarlanabilir.
Bu tanım;
1) Kontrol düzeneklerini,
2) 27/8/2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Harici Güç Kaynaklarının Yüksüz Durumdaki Enerji Tüketimi ve Ortalama Aktif Verimi ile İlgili Çevreye Duyarlı Tasarım Gereklerine Dair Tebliğ kapsamındaki güç kaynaklarını,
kapsamaz.
- v) Nihai kullanıcı: Bir ürünü ticaret, iş, işleme veya mesleki nedenler dışında satın alan veya satın alması beklenen bir gerçek kişi demektir,
- y)(Değişik:RG-17/5/2017-30069)Özel amaçlı ürün: Bu Tebliğ kapsamındaki teknolojiye sahip olan ancak teknik dosyasında açıklanan teknik parametreler nedeniyle özel uygulamalarda kullanılması amaçlanan ürün anlamına gelir,”z) Son sahip: Kullanım ömrünün kullanım aşaması boyunca bir ürünün sahibi olan kişi veya kuruluş veya o kişi veya kuruluş adına hareket eden herhangi bir kişi veya kuruluş anlamına gelir,
- aa) Vurgulu aydınlatma: Bir nesneyi veya bir alanın bir bölümünü vurgulamak üzere yapılan aydınlatma biçimi anlamına gelir,
- bb) Yüksek yoğunluklu deşarj lambası: Işık oluşturan elektrik kıvılcımının duvar sıcaklığı ile stabilize edildiği ve elektrik kıvılcımının santimetrekareye 3 watt’tan fazla yük taşıdığı bir ampul içinde olan elektrik boşalmalı bir lamba anlamına gelir.
- cc)(Ek:RG-17/5/2017-30069)Akkor trafik sinyal lambası: 60 V üzerindeki anma gerilimiyle çalışan ve ilk 1000 saatlik çalışma süresi boyunca %2’den az arıza oranına sahip akkor lamba anlamına gelir,
(2) Ek-II’de düzenlenen tanımlar da Ek-III’den Ek-V’e kadar olan eklerin amacı doğrultusunda geçerlidir.
Özel amaçlı ürünlere ilişkin uygulamalar ve istisna
MADDE 4/A – (Ek:RG-17/5/2017-30069)
(1) Özel amaçlı ürünlere ilişkin uygulamalar, sıradan şartlar altında sahne veya cisimlerin aydınlatılması için teknik parametrelerin gerekli olmadığı uygulamalardır. Işığın temel amacının aydınlatma olmadığı yerlerdeki bu uygulamalar aşağıda belirtilmiştir:
- a) Işık yayılımının kimyasal veya biyolojik süreçlerde bir araç olması (polimerizasyon, kürlenme / kurutma / sertleştirme amaçlı ultraviyole ışığı, fotodinamik terapi, hayvan bakımı, böcek kovucu gibi).
- b) Görüntü yakalama ve görüntü yansıtması (kamera flaşları, fotokopi, video projeksiyonu gibi).
- c) Isıtma (kızılötesi lambaları).
ç) Sinyal verme (trafik kontrol ve havameydanı lambaları gibi).
- d) Aydınlatılmış sahne veya cismin görüntüsünü, renk sıcaklığına bağlı değişimler dışında değiştirmek için tasarlanan ışığın spektral dağılımı (gıda sergilemede kullanılan aydınlatma veya Ek-I’in 1 inci maddesinde tarif edilen renkli lambalar gibi).
- e) Işığın spektral dağılımının, belirli teknik ekipmanların özel ihtiyacına göre ayarlanması ve ayrıca insanların görebilmesi için sahne veya cismin görülebilir hale getirilmesi (stüdyo, sahne veya özel şov aydınlatması gibi).
- f) Sahne veya cismin ışık kaynağının negatif etkilerine karşı koruma gerektirmesi (ışığa aşırı duyarlı hastalar veya müze aydınlatmaları için özel filtrelenmiş aydınlatma gibi).
- g) Sadece acil durumlar için aydınlatma yapılması (acil çıkış aydınlatmaları, acil ekipmanların aydınlatması gibi).
ğ) Aydınlatma ekipmanlarının en uç noktalarda çalışma şartlarına dayanması (yüksek titreşimler veya -20 ºC altında veya 50 ºC üzerindeki sıcaklıklar gibi).
(2) 60 mm’den daha uzun akkor lambalar; sadece mekanik darbe veya titreşimlere dayanıklı olmaları ve akkor trafik sinyal lambası olmamaları halinde veya söz konusu lambaların 25 W’tan daha yüksek bir nominal güce sahip olmaları ve 14/2/2015 tarihli ve 29267 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Lambaları ve Aydınlatma Armatürlerinin Enerji Etiketlemesine Dair Tebliğ (SGM-2015/9)’e göre daha yüksek enerji verimliliği sınıflarına sahip lambalarda da bulunan özel niteliklere sahip olmaları halinde özel amaçlı ürün değildir (EMC yayılımı 0, CRI değeri 95’e eşit veya daha yüksek ve UV yayılımı 2 mW/1000 lm değerine eşit veya daha az gibi).
Çevreci tasarım gerekleri
MADDE 5 – (1) Madde 2’de listelenen elektrikli aydınlatma ürünleri özel amaçlı ürünler olmaları haricinde Ek-III’te düzenlenen çevreci tasarım gereklerini karşılayacaktır.
(2) Her bir çevreci tasarım gereği aşağıdaki aşamalara uygun olarak geçerli olacaktır:
- Aşama: 1 Temmuz 2015
- Aşama: 1 Eylül 2016
(3) Gerekler yenilenmedikçe veya aksi özellikler belirtilmedikçe, her bir gereklilik sonraki aşamalarda gösterilen gerekler ile birlikte geçerli olmaya devam eder.
(4) Özel amaçlı ürünler 1Temmuz 2015 tarihinden itibaren Ek-I’de düzenlenen bilgilendirme gereklerine uygun olacaktır.
Uygunluk değerlendirmesi
MADDE 6 – (1) Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen uygunluk değerlendirme işlemi, aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-IV’te açıklanan iç tasarım kontrol sistemi veya Ek-V’te açıklanan yönetim sistemine göre yerine getirilir.
(2) Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre uygunluk değerlendirme amacıyla teknik dosyada,
- a) Bu Tebliğin Ek-III’ün 3 üncü maddesine uygun olarak ürün bilgilerinin bir kopyası,
- b) Ek-I, Ek-III ve Ek-IV’ün gerektirdiği diğer bilgileri,
- c) Ürünün Tebliğe uyduğunu gösteren, ürün düzenlemelerinin ve şartların en az bir gerçekçi bileşimi, yer alır.
Piyasa gözetimi ve denetimi amaçlarına uygun doğrulama yöntemi
MADDE 7 – (1) Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğin 5 inci maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen piyasa gözetimi ve denetimi kontrolleri gerçekleştirilirken Tebliğin Ek-IV’ünde açıklanan doğrulama yöntemi uygulanır.
Gösterge kriterleri
MADDE 8 – (1) Bu Tebliğin benimsendiği sırada piyasada bulunan en iyi performans ürünleri ve teknolojileri için gösterge kriterleri Ek-V’te belirtilmiştir.
Yürürlük
MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ 1/7/2015 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.
