Sapan Periyodik Kontrol Muayenesi

6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” gereğince oluşturulan 25.04.2013 tarih & 28628 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında Sapan Periyodik Kontrolleri yapılmaktadır.

Yönetmeliğin Ek III Bölümünün 2.2. Kaldırma ve İletme Ekipmanları Maddesinin 2.2.1.Bendinde; “Standartlarda aksi belirtilmediği sürece, kaldırma ve iletme ekipmanları, beyan edilen yükün en az 1,25 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olur ve bunların bu yüke dayanıklı ve yeterli yük frenleri bulunur.” hükmündedir. Sapanlar de bir kaldırma iletme ekipmanı olarak bu kapsamda değerlendirilmekte ve bağlı bulunduğu standart ışığında kontrol edilmektedir.”

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin, Ek III Bakım, Onarım ve Periyodik Kontrol ile İlgili Hususlar bölümünün 1.4 Maddesi gereği; “Sapan Periyodik muayene aralığı ve kriterleri standartlarda aksi bir şekilde belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri ve muayeneleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır ibaresi yer almaktadır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemişse iş ekipmanının (Sapan) periyodik muayene & kontrol, bulunduğu işyerindeki ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi bazı faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk analizi ve değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılmalıdır. Belirlenen periyodik muayene aralığının ilgili Yönetmelikte olası durumlar dışında 1 (bir) yılı aşmaması gerekir.” hükmündedir.

Bu sebeple; Sapanların kullanım sıklığına göre “YILDA EN AZ 1 (BİR)” kere veya daha fazla aralıklarla olmak koşulu ile mutlaka Sapan periyodik kontrol muayenelerinin yaptırılması kanunen zorunludur.”

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine göre; işyerinde kullanılacak iş ekipmanının (örneğin Sapan) yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için “İŞVEREN” gerekli tüm tedbirleri alır maddesi bulunmaktadır.

Bu sebeple İşveren;

1. a) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki (Sapan) güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için Sapan periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce gerekli kontrollerin yapılmasını sağlamalıdır.
2. a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat etmelidir.
3. b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olmasını sağlayamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine indirecek uygun önlemleri almalıdır.
4. c) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının (Sapan); Periyodik kontrollerini yapmaya yetkili kişilerce periyodik kontrollerinin yapılmasını sağlamalıdır.

6331 Sayılı İSG Kanunu çerçevesinde, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında, işletmede bulunana Sapan gibi ekipmanlar ve tesisatlar ile ilgili olarak gerekli kontrollerin yaptırılmaması söz konusu ise,

İlgili Kanunun 10.maddesi olan “Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma” maddesi çerçevesinde, 26/1-ç Ceza Maddesi gereği, Kanun Maddesinde Sözü Edilen “10/4 Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaları yapmamak.” fiili nedeniyle işverene çalışan sayısına bağlı olarak “2.026 ₺ ile 6.078 ₺” arasında cezai işlem uygulanmaktadır.

5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17’nci maddesinin yedinci fıkrasındaki “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.

4 Nisan 2017 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazetesi’nin 30047’nci sayısında “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gereği, Bakanlık tarafından yetkilendirilen eğitim kurumlarından eğitimlerini almış kişiler Sapan kontrollerini yapabilmektedir. Bunun dışında Sapan periyodik kontrolü hizmetini yapacak kuruluşlar için ise hizmet yeterliliği belgesi almış olması veya “Akredite” kuruluş olarak hizmet verme zorunluluğu gibi ek şartların aranması planlanmaktadır.

“Akredite bir A-tipi muayene kuruluş olan Femko, uzman ekip ve ekipmanları ile gerçekleştirdiği Sapan muayenelerinde, ilgili ekipmanın ve yardımcı ekipmanların kaldırma işini güvenli olarak gerçekleştirebildiğini, ekipmanın test gerekliliklerini sağladığını kontrol ederek, tespit edilen eksiklikleri, uygunsuzlukları veya tehlikeli durumları raporlar. Yapılan bu kontroller ulusal ve uluslararası Sapan standartlarında ifade edilen ve belirtilen kriterlere uygun olarak gerçekleştirilmektedir.”

“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen kaldırma iletme ekipmanları grubunda bulunan Sapan ile ilgili ulusal ve uluslararası imalat, test ve deney standartları doğrultusunda ürünün teknik bilgilerinin de bulunduğu bir form hazırlanır. Standardın istediği tüm fiziksel, mekanik ve görsel testler ile yük deneyleri de yapılarak rapora işlenir. Oluşturulan Sapan raporu, ilgili teknik uzmanın bulguları ve teknik yöneticinin de onayıyla hazırlanmış olur.”

Sapan denetimi ve kontrolü sonucunda elde edilen veriler çerçevesinde; “hafif kusurlu” veya “ağır kusurlu” olmak üzere incelenen kontrol kriterleri o ekipmanının kullanımının “GÜVENLİ” mi yoksa “SAKINCALI” mı olduğunu belirlemektedir.

Yapılan tespitler sonucu eğer ağır kusurlu bir durum olmaması halinde, Kontrolü yapılan Sapan için, inceleme kriterlerine sürekli uyması şartı ile bir sonraki kontrol tarihine kadar kullanılması “GÜVENLİDİR” şeklinde bir rapor düzenlenir.

Yapılan incelemelerde ağır kusurlu sayılan bir kritik inceleme maddesinde uygunsuzluk olması halinde ise, Kontrolü yapılan Sapan için, inceleme kriterlerine sürekli uyması şartı ile bir sonraki kontrol tarihine kadar kullanılması “SAKINCALIDIR” şeklinde bir rapor düzenlenir.

Takip kontrolü; Sapan periyodik kontrolünde belirlenen uygunsuzlukların giderilip giderilmediğine dair A-Tipi Muayene Kuruluşu tarafından yapılan gözetim faaliyetidir.

İş sağlığı ve güvenliği yönünden uygun bulunmayan hususların tespit edilmesi ve bu hususlar giderilmeden iş ekipmanının kullanılmasının uygun olmadığının belirtilmesi halinde; bu hususlar giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmaz. Söz konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra yapılacak ikinci kontrol sonucunda; eksikliklerin giderilmesi için yapılan iş ve işlemler ile iş ekipmanının bir sonraki kontrol tarihine kadar güvenle kullanılabileceği ibaresinin de yer aldığı ikinci bir belge düzenlenir. Firmanın ilk Sapan periyodik kontrol denetimi sırasında ekipmanın kullanılması açısından sakınca doğurabilecek bir uygunsuzluk bulunmaması halinde firmaya ikinci kontrol uygulanmaz.