1. GİRİŞ
Yangın algılama ve alarm sistemlerinin tarifine, tadilat yoluyla yangın algılama ve alarm sistemleri takılan ilk defa tip onayı alınarak imal edilecek yeni tip araçlarla, tip onayı mevcut M2 (yolcu taşıma amacıyla tasarımlanmış ve imal edilmiş, sürücü koltuğuna ilave olarak sekizden fazla oturma yeri olan ve azami kütlesi 5 ton’u aşmayan motorlu araçlar) ve M3 (yolcu taşıma amacıyla tasarımlanmış ve imal edilmiş, sürücü koltuğuna ilave olarak sekizden fazla oturma yeri olan ve azami kütlesi 5 ton’u aşan motorlu araçlar) kategorisi araçların, muayene ve piyasaya arz şekline dair bilgilendirme sağlar.
2. AMAÇ
Yangın algılama ve alarm sistemleri takılan araçlara yönelik gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç;
- Tadilat yoluyla yangın algılama ve alarm sistemleri takan firmaların tespiti ve ilgili yönetmelik ve teknik düzenlemeler kapsamında değerlendirilmeleri,
- Tespit edilen bu araçların uygunluk seviyelerinin belirlenmesi,
- Yapılan tespitler ışığında riskli araçların ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi,
- Haksız rekabetin önlenmesi, seri tadilat üreticileri ve temel araç imalatçılarının belirli uygunluk seviyelerine ulaşmasının sağlanması,
- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır.
3. DAYANAK
- 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
- Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik (A.İ.T.M Yönetmeliği)
4. YANGIN ALGILAMA VE ALARM SİSTEMLERİ HAKKINDA TEKNİK VE MEVZUATA DAİR BİLGİLER
Yangın algılama ve alarm sistemlerini kısaca tanımlayacak olursak, sistemde bulunan duman, ısı ve alev detektörleri motor bölümündeki veya araç içerisinde risk oluşturan diğer alanlarda anormal sıcaklık artışlarına müdahale edilmesi için hazırlanan sistemlerdir. Bu müdahale otomatik veya manuel olabilir.
Riskli Bölgeler; motor odası, egzoz bölümü, akü odası, fren balataları ve lastikler, sigorta odası ve kablo tesisatı.
- Bir yangın alarm sisteminde şu ekipmanlar bulunur: Yangın alarm kontrol paneli: Yangın ihbar sisteminin kontrol merkezidir. Algılayıcılardan alınan elektriksel sinyaller burada işlenerek siren ve ikaz ledleri gibi çıkış elemanlarına aktarılır.
- Dedektörler: Isı, duman, alev gibi yangın unsurlarını algılayarak elektriksel sinyal olarak bilgileri panele aktaran sensör (algılayıcı)lerdir.
- Yangın butonları: Yangının henüz başlangıç aşamasında veya yangın, patlama ihtimalinin görüldüğü zaman alarmın çalıştırılabildiği butonlardır.
- Sirenler: Yangın ihbar paneli yangın var bilgisini aldıktan sonra sirene çıkış verir. Yüksek ses şiddeti ile tehlikeyi haber verir.
Diğer taraftan; 26/06/2012 tarih ve 28335 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Araçların İmal, Tadilat ve Montajı Hakkındaki Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gereği ülkemizde yolcu taşıyan araçlarda (M2-M3 kategorisi araçlar) yangın algılama ve alarm sistemi zorunlu hale gelmiştir.
Söz konusu AİTM Yönetmeliğinin ilgili maddeleri şu şekildedir.
Yangın algılama ve alarm sistemleri
Geçici Madde 2 – (Ek:RG‐26/6/2012‐28335)
(1) İlk defa tip onayı alınarak imal edilecek yeni tip M2 ve M3 kategorisi araçlar 1/11/2012 tarihinden itibaren, aynı kategorideki tip onayı mevcut araçlar ise 1/11/2013 tarihinden itibaren Ek VII’nin 1.54, 1.54.1, 1.54.2, 1.54.3, 1.54.4, 1.54.4.1, 1.54.4.2, 1.54.4.3 ve 1.54.5 numaralı maddelerinin hükümlerine uymak zorundadır.
Önceden tescil edilmiş araçlar
Geçici Madde 3 – (Ek:RG‐26/6/2012‐28335)
(1) 2005 model ve sonrası M2 ve M3 kategorisi araçlar, 1/1/2014 tarihinden itibaren Ek VII’nin 1.54, 1.54.1, 1.54.2, 1.54.3, 1.54.4, 1.54.4.1, 1.54.4.2, 1.54.4.3 ve 1.54.5 numaralı maddelerinin hükümlerine uygun hale gelmek zorundadır.
Ek Madde 4 – (Ek:RG-26/6/2012-28335)
(1) Tadilat yoluyla Ek VII’nin 1.54.1 ve 1.54.2 numaralı maddelerinde belirtilen yangın algılama ve alarm sistemleri takılan araçların uygunluğu yetkili teknik servisler tarafından bir rapor ile tevsik edilir.” (bu madde için denetimde firmanın sahip olduğu TSE Seri Tadilat Tip Onayı Belgesinin incelenmesi yeterlidir. )
Yönetmeliğin Ek VII kısmında ise konu ile ilgili olarak aşağıda yer alan hükümler mevcuttur.
1.54 – Yangın algılama ve alarm sistemleri (Ek:RG-26/6/2012-28335)
1.54.1 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Araçların, sürücü bölmesi arkasında yer alan motora (motorun en ön noktası, sürücünün arkasındaki ilk koltuk sırasının gerisinde olandır) sahip olmaları ve sürücü bölmesi, motor bölmesi ve yanmalı bir ısıtıcı bulunan her bir bölmede aşırı sıcaklık oluşması durumunda araçlar, sesli ve görsel (sinyal) işaret ile sürücüyü uyaran bir alarm sistemiyle donatılır.
1.54.2 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Ayrıca araçların tuvalet bölmeleri, sürücü uyuma bölmeleri ve diğer ayrı bölmeleri, aşırı sıcaklık oluşması durumunda sesli ve görsel (sinyal) işaret ile sürücüyü uyaran bir alarm sistemiyle donatılır.
1.54.3 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Madde 1.54.1’de belirtilen alarm sistemi, motor bölmesindeki ve yanmalı bir ısıtıcı bulunan her bir bölmedeki normal çalışma süresince meydana gelen aşırı değerdeki sıcaklığı algılayacak şekilde tasarımlanır.
1.54.4 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Motor bölmesinin aşağıdaki kısımlarında ve yanmalı bir ısıtıcı bulunan her bir bölmede aşırı sıcaklık gözlenmesi durumunda, madde 1.54.3’ün hükümlerini yerine getireceği göz önünde tutulur.
1.54.4.1 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Sızıntı olması durumunda, yanıcı akışkanların (sıvı veya gaz) çalışma sıcaklıkları, yanıcı akışkanların (sıvı veya gaz) tutuşma sıcaklığına eşit veya daha büyük olan, sızıntıya maruz kalan kompresör veya egzoz sistemi gibi aksamlar dahil motora monteli aksamlarla temas edebileceği kısımlarda,
1.54.4.2 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Sızıntı olması durumunda, yanıcı akışkanların (sıvı veya gaz) çalışma sıcaklığı, yanıcı akışkanların (sıvı veya gaz) tutuşma sıcaklığına eşit veya daha büyük olan bağımsız bir ısıtıcı cihaz gibi korumalı bir aksamla temas edebileceği kısımlarda,
1.54.4.3 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Sızıntı olması durumunda, yanıcı akışkanların (sıvı veya gaz) arıza durumunda çalışma sıcaklığı, yanıcı akışkanların (sıvı veya gaz) tutuşma sıcaklığına eşit veya daha büyük olabilen şarj dinamosu (alternatör) gibi aksamla temas edebileceği kısımlarda,
1.54.5 – (Ek:RG-26/6/2012-28335) Motor başlatma cihazı ne zaman çalıştırılırsa çalıştırılsın, aracın pozisyonuna bakılmaksızın, alarm sistemi motor durdurulana kadar kullanılabilir durumda olmalıdır.
5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
Mevzuata uygun olmadan tadilatı gerçekleştirilen yangın algılama sistemi, kendinden beklenen çalışmayı sağlayamaması neticesinde yolcu taşımada kullanılan araçta yangın çıkması, hatta yangın sonucu ölümlerin meydana gelmesine neden olabilir.