Yakıt Sistemi Tadilatı (AİTM Seri Tadilat Tip Onayı Belgesi) – CE Belgesi

1. GİRİŞ

Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik ve Yönetmelik ekinde (EkIV) yer alan “yakıt sistemi tadilatı (dönüşüm)” başlığı altında denetlenecek, LPG-CNG dönüşümü yapan işyeri ile dönüşümün ve dönüşüm elemanlarının (lpg-cng tankı, enjektör, regülatör, şamandıra, filtre vs) mevzuata uygun olup olmadığının tespitinde denetim personeline yardımcı olmak için hazırlanmıştır.

2. AMAÇ

  • Gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde denetçi personele yol gösterilmesi,
  • Geniş kapsamlı bir tarama ile marka/model/tip bazında yerli/ithal ayrımı yapılarak, envanter çıkartılması,
  • Riskli ürünlerin piyasaya arzının engellenmesi ile araç ve akşamlardan kaynaklanan trafik kazalarının azaltılması,
  • Özellikle ithal ürünlerin teknik düzenlemelerine uygunluğunun belirlenmesi ve uygunsuzlukları tespit edilen ürünlerin uygun hale getirilmelerinin sağlanarak, haksız rekabetin önlenmesi ve tüketicinin korunmasının temin edilmesi,
  • Denetimler ve sonucunda alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulması,
  • Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi,
  • AİTM Seri Tadilat Tip Onayı Belgesi’ne sahip olmadan yakıt tadilatı (dönüşümü) yapan işletmelerin tespit edilerek, firmaya yönelik gerekli yaptırımların uygulanması, amacıyla hazırlanmıştır.

3. DAYANAK

  • 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun,
  • 1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkında Kanun,
  • Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik,
  • Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği,
  • Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik (A.İ.T.M.),
  • ECE R-67.01 Yanma Sistemlerinde Sıvılaştırılmış Petrol Gazı Kullanan Motorlu Taşıtların Özel Donanımının Onayı,
  • ECE R 110 Motorlu Taşıtlar; Tahrik Sisteminde Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG) Kullanan Motorlu Taşıtların Özel Aksamlarının, Tahrik Sisteminde Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG) Kullanımı İçin Tip Onaylı Özel Aksamların Montajı Konusunda Taşıtların Onayı İle İlgili Hükümler, esas alınarak hazırlanmıştır.

4. YAKIT SİSTEMİ TADİLATI HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER VE TANIMLAR

1. AİTM Yönetmeliği ile İlgili Kısımlar

Yakıt sistemi tadilatı 28/11/2008 tarihli ve 27068 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan “Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik” ve ekinde ( EkIV ) bahsedilmiş olup konu ile ilgili maddeler aşağıda belirtilmiştir.

4.18– Yakıt Sistemi Tadilatı

4.18.1- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonunun (BM/ AEK) 1958 Cenevre Antlaşması çerçevesinde yayımlanan ECE R-67 Regülasyonu ve ECE R-110 Regülasyonunda belirtilen emniyet ve teknik esaslar dikkate alınarak, araçlarda alternatif yakıt olarak kullanılmak üzere, Likit Petrol Gazı (LPG), Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG) ve Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) tadilatı yapılabilir.

4.18.2- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Araçlarda kullanılan aksam ve parçalar; yakıt olarak LPG kullanacak araçlarda ECE R-67 Regülasyonunda, CNG veya LNG kullanılacak araçlarda ECE R-110 Regülasyonunda belirtilen teknik esaslara, LNG depo tankı ve aksesuarları ise ilgili Amerikan veya uluslararası standartlara göre imal edildiğini belgeleyen sertifikalara sahip olmalıdır.

4.18.2.1– Firmalar, tadilat işlemlerini yaptıkları işyerleri için, Türk Standartları Enstitüsü’nden (TSE) Hizmet Yeterlilik Belgesi almak zorundadır.

4.18.2.2- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Firmalar, aksam ve parçaların prototip araç üzerine montajını yaptıktan sonra, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlarca düzenlenecek “Yakıt Sistemi Uygunluk Raporu”nu alacaklardır.

4.18.2.3– Bakanlık veya Bakanlığın Yetki verdiği kuruluştan Yetki Belgesi almış Makine Mühendislerine çizdirilen tadilata ait projeler, Bakanlık veya yetki verdiği kuruluşça onaylanır.

4.18.2.4– Tadilat yapılan araçlarda eski, kullanılmış, standart dışı malzemeler kullanılamaz. 4.18.2.5- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Araçlarda LPG, CNG ve LNG dönüşüm işlemleri, projesine uygun ve dönüşümle ilgili eğitim almış uzman kişilerce yapılacaktır.

4.18.3- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Seri tadilat olarak LPG, CNG ve LNG dönüşüm montaj işlemlerini yapan firmalar için, madde 4.18.2, madde 4.18.2.1, madde 4.18.2.2, madde 4.18.2.3, madde 4.18.2.4 ve madde 4.18.2.5’te belirtilen hususları sağlamak kaydıyla, Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş tarafından AİTM Tip Onay Belgesi verilir.

4.18.3.1- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Münferit olarak LPG, CNG ve LNG dönüşümü yapılan araçlar için, madde 4.18.2, madde 4.18.2.1, madde 4.18.2.2, madde 4.18.2.3, madde 4.18.2.4 ve madde 4.18.2.5’te belirtilen hususları sağlamak kaydıyla, Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş tarafından Münferit Araç Uygunluk Belgesi onaylanır.

4.18.4- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) LPG, CNG ve LNG yakıt sistemi tadilatı yapılan araçların trafiğe tescil edilebilmesi için, aracın montajının projesine uygun olarak yapıldığına dair Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlarca düzenlenecek “Montaj Tespit Raporu” ve “Gaz Sızdırmazlık Raporu”nun alınması gereklidir.

4.18.4.1- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonundan veya Makine Mühendisleri Odasından temin edilen, örneği bu Ekin Şekil-1, Şekil-2 ve Şekil-3’ünde gösterilen, LPG yakıtı kullanan araçlarda üzerinde LPG yazısı, CNG veya LNG yakıtı kullanan araçlarda ise üzerinde CNG veya LNG yazısı bulunan yansıtıcılı (reflektif) etiketler, araçların ön ve arka camlarının sağ üst köşelerine yapıştırılacaktır.

4.18.4.2- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Araçlarda LPG, CNG ve LNG dönüşümlerinde araca montajı yapılan yakıt tankının üzerinde, LPG, CNG ve LNG dönüşümünü yapan Firmanın adı, adresi ve dönüşüm tarihi, LPG, CNG ve LNG tankı imalatçısı firmanın adı, adresi ve imal yılını belirten bir etiket, sökülemeyecek şekilde bulunacaktır.

4.18.5- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Yakıt sistemi tadilatla, LPG, CNG ve LNG’ye dönüştürülen araçların trafiğe kayıt ve tescil işlemleri, Karayolları Trafik Kanunu’nun 32 nci maddesine ve bu Yönetmelik esaslarına göre yapılacaktır. 4.18.6- Araçlarda yakıt sistemi dönüşümü ile ilgili her türlü teknik ve mali sorumluluk; araç projelerini hazırlayan Makine Mühendislerine, Yakıt Sistemi Uygunluk Raporunu veren Kuruluşa, aksam ve parçaları imal veya ithal eden firmalara, dönüşüm montajı yapan firmalara aittir.

4.18.7- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) LPG, CNG ve LNG yakıt sistemine dönüştürülen araçların periyodik muayenelerinde; Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlar tarafından düzenlenen Gaz Sızdırmazlık Raporu aranır. Yetkilendirilmiş araç muayene istasyonlarınca düzenlenen onaylı araç muayene raporu da Gaz Sızdırmazlık Raporu yerine geçer. Ayrıca, araç muayenesinde yetkilendirilmiş herhangi bir kurum/kuruluştan temin edilmiş geçerli bir Gaz Sızdırmazlık Raporunun ibraz edilmesi halinde bu rapor muayene istasyonlarınca kabul edilir. LPG, CNG ve LNG yakıt sisteminde aksam ve parçaların değiştirilmesi durumunda, bu işlemin uygunluğuna ilişkin Montaj Tespit Raporunun ibrazı gereklidir.

4.18.8– Bakanlıktan veya yetki verdiği Kuruluştan kendi firmaları adına AİTM Tip Onay Belgesi alan firmalar, belgelerini diğer firmaların araç dönüşüm işlemlerinde kullandırdıkları takdirde, bu firmaların belgeleri iptal edilir.

4.18.9- (Değişik:RG-26/6/2012-28335) Araçlarda bulunan LPG ve CNG tankının her 10 yılda bir değiştirilmesi zorunludur.

4.18.10– (Değişik:RG-26/6/2012-28335) LPG, CNG ve LNG yakıtı kullanan araçlar kapalı garajlarda park edilemez. Ayrıca aynı Yönetmeliğin “AİTM Tadilat Başvurusu” başlığı altında “3.9-(Değişik:RG-30/11/2010-27771) LPG/CNG dönüşümü için tadilat setlerinde*, “motor emisyon seviyesi Euro 3 ve üzerinde ise ECE-R115 teknik düzenlemesi onayı aranır.” hükmü yer almaktadır.

ECE R-67 Regülasyonu ile ilgili Kısımlar (Dönüşüm elemanlarını-tadilat setlerini kapsar.) Özel donanım aşağıdakileri içerir (Dönüşüm elemanları-tadilat setleri):

a) Depo,

b) Depoya bağlanmış aksesuarlar,

c) Buharlaştırıcı/basınç ayarlayıcısı,

d) Kapama vanası,

e) Gaz enjeksiyon (akıtma) cihazı, enjektör veya gaz karıştırıcı parça,

f) Gaz dozaj ünitesi, ayrı veya gaz enjeksiyon cihazıyla birleştirilmiş,

g) Esnek hortumlar,

h) Doldurma ünitesi,

i) Geri dönüşsüz vana,

j) Gaz borusu basınç tahliye vanası,

k) Filtre ünitesi,

l) Basınç veya sıcaklık algılayıcısı,

m) Yakıt pompası,

n) Servis bağlantısı,

o) Elektronik kumanda ünitesi

p) Yakıt hattı,

r) Basınç tahliye cihazı

Depo: Sıvılaştırılmış petrol gazının depolanması için kullanılan herhangi bir tank. Depolar silindirik gövdeli, iki yan ucu dönel küresel veya eliptik şeklinde olabilir.

Depoya bağlı aksesuarlar

Ayrı veya birleşik olabilen aşağıdaki donanım:

a) % 80 durdurmalı vana,

b) Seviye göstergesi

c) Basınç tahliye vanası,

d) Aşırı akış valfli uzaktan kumandalı servis vanası

e) Yakıt pompası

f) Çoklu vana,

g) Gaz sızdırmaz mahfaza,

h) Güç kaynağı elemanları,

i) Geri dönüşsüz vana,

j) Basınç tahliye cihazı.

  • 80 durdurmalı vana: Depo doldurma kapasitesini azami % 80 ile sınırlayan bir cihazdır. • Seviye göstergesi: Depo içindeki sıvı seviyesini belirleyen bir cihazdır.
  • Basınç tahliye vanası (boşaltma vanası): Depo içinde basınç artışında gazı tahliye ederek basınç artışını sınırlayan bir cihazdır.
  • Basınç tahliye cihazı: Yangın durumunda, depo içindeki LPG’yi tahliye etmek suretiyle depoyu patlamaya karşı koruyan bir cihazdır.
  • Aşırı akış valfli uzaktan kumandalı servis vanası: LPG’nin gazlaştırıcıya/basınç regülatörüne gitmesini ve kesilmesini sağlayan bir cihaz. Servis vanasının elektronik kumanda ünitesi ile kumanda edilmesine uzaktan kumanda denir. Taşıtın motoru çalışmazken, valf kapalıdır. Aşırı akış valfi, LPG akışını sınırlayan bir cihazdır.
  • Yakıt pompası: Yakıt pompasının sağladığı basınç yardımıyla, deponun basıncını artırmak suretiyle motora sıvı LPG gitmesini sağlayan bir cihazdır.
  • Çoklu vana: Madde 2.5.1 ila Madde 2.5.3 ve Madde 2.5.8’de belirtilen aksesuarların tamamını veya bir kısmını içeren bir tertibattır.
  • Gaz sızdırmaz mahfaza: Aksesuarları koruyan ve herhangi bir sızıntıyı açık havaya bırakan bir cihaz.
  • Güç kaynağı elemanları: (yakıt pompası/harekete geçiriciler/yakıt seviye algılayıcısı)
  • Geri dönüşsüz vana: Sıvı LPG’nin tek yönde akmasına müsaade eden ve ters yönde akmasını önleyen bir cihazdır.
  • Gazlaştırıcı: LPG’yi sıvı halden gaz haline getirmek amacı ile tasarımlanan bir tertibattır.
  • Basınç regülatörü: Sıvılaştırılmış petrol gazının basıncını düşürmek ve ayarlamak için tasarımlanan bir cihazdır.
  • Kapama vanası: LPG’nin akışını kesen bir cihazdır.
  • Gaz borusu basınç tahliye vanası: Borularda, önceden ayarlanan değerin üzerinde meydana gelen basıncı önleyen bir cihazdır.
  • Gaz enjeksiyon cihazı veya enjektör veya gaz karıştırıcı parça: Sıvı veya gaz haline getirilen LPG’nin motora girişini sağlayan bir cihazdır.
  • Gaz dozaj ünitesi: Gaz enjeksiyon cihazı ile birleşik veya ayrı olabilen, motora giden gaz akışını ölçen ve/veya dağıtan bir tertibattır.
  • Elektronik kumanda ünitesi: Motorun LPG tüketimini kumanda eden ve kaza sebebiyle yakıt besleme borusunun kırılması veya motorun durması halinde LPG sisteminde kapama vanalarına giden gücü otomatik olarak kesen bir tertibattır.
    Basınç veya sıcaklık algılayıcısı: Basınç veya sıcaklık ölçen bir cihazdır.
  • LPG Filtre ünitesi: Diğer elemanlarla birlikte olabilen, LPG’yi süzen bir tertibattır.
  • Esnek hortumlar: Değişik basınçlarda sıvı veya gaz durumundaki sıvılaştırılmış petrol gazını bir noktadan diğerine taşıyan borulardır.
  • Doldurma ünitesi: Deponun doldurulmasına yarayan bir cihazdır. Doldurma ünitesi, deponun durdurma vanasının % 80’nine tabi olarak bu eleman ile birleşik veya taşıtın dış kısmındaki bir doldurma ünitesi şeklinde olabilir.
  • Servis bağlantısı: Yakıt deposu ile motor arasında bulunan yakıt hattındaki bağlantıdır. Tek tip yakıtla çalışan bir taşıtın yakıtı bittiğinde, motor, servis bağlantısına bağlanabilen servis yakıt deposu yoluyla çalıştırılabilir.
  • Yakıt hattı: Yakıt enjeksiyon cihazlarını birbirine bağlayan bir boru veya kanaldır.
  • Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG): Esas itibariyle aşağıdaki hidrokarbonların birleşiminden oluşan herhangi bir mamul: Propan, propene (propylene), normal bütan, izobütan, izobütilen, büten(bütilen) ve etan.

Örnek Aitm Seri Tadilat Tip Onay Belgesi

grey

Örnek Aksam Onayı Tip Onayı Belgesi

grey grey grey

Örnek Hizmet Yeterllik Belgesi (HYB)

grey

5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER

Mevzuata uygun olmayan yerlerde gerçekleştirilen dönüşümler ile dönüşüm elemanlarının mevzuata uygun olmaması neticesinde;

  • Ürünün kendinden beklenilen görevi yerine getirememesi, yani taşıt LPG ile değil de benzin ile çalışmaya devam etmesi nedeniyle araç kullanıcısına ekonomik yönden fazladan külfet oluşturması,
  • Benzinden gaza geçiş aşamasında taşıtın aniden durması ve beklenmeyen kaza oluşma riski,
  • Aracın arka tarafından gelen ufak bir darbe sonucu bile LPG yakıt tankında olası patlama ve yangın meydana gelmesi,
  • LPG’nin iletiminin sağlandığı hortumlarda akıntı, sızıntı sonucu yangın riski,
  • Aracın tasarım ve üretiminde oluşturulan emniyet şartlarının bozulması ve üretici garantisinin kalkması,
  • ECE R-67 regülasyonuna uygun olmayan parçalarla yapılan dönüşüm sonrası regülasyonda öngörülen emniyet şartlarının sağlanmaması,
  • LPG sisteminin çalışması için gerekli elektriksel bağlantılarının uygun yapılmaması sonucunda kısa devre, şasi ve ark gibi yangına neden olabilecek risklerin oluşması,
  • LPG yakıt tankının gerekli teknik şartları yerine getirilmeden araca bağlanması (LPG tank bağlantılarının uygun olmaması) sonucunda, oluşacak bir kazada tankın bağlantılarından koparak yolculara zarar vermesi, gibi istenilmeyen durumlar meydana gelebilir.

Hizmetlerimiz

Diğer CE Belgeli Ürünler

Diğer Yazılarımız