Femko Belgelendirme, 2014/35/AB Belirli Gerilim Sınırları İçin Tasarlanan Elektrikli Ekipmanlar İle İlgili Yönetmelik (LVD Yönetmeliği) kapsamında, Uluslararası tanınırlık yetkisi, alanında uzman mühendis kadrosu ve sektör tecrübesiyle, Elektriksel Güvenlik Testleri (LVD Testi), Teknik Dosya Denetimleri ve CE Belgelendirme işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.
I. GİRİŞ
Termik Manyetik Şalterler (TMŞ) diye bilinen Kompakt Şalterler, termik ve manyetik koruma esaslı alçak gerilim (AG) devre kesicileridir. Bu devre kesi- ciler normal durumlarda devreyi yüklü veya yüksüz ortamda açıp kapamayı sağlarken, normal durum dışında ise devreden aşırı akım geçmesi ya da kısa devre oluşması durumunda aşırı akımın veya kısa devre akımının bertaraf edilmesi için devreyi kesen ve ayrıca limitör özellikleri bulunan mekanik koruma amaçlı bir teçhizattır.
Bilindiği gibi kompakt şalterler özellikle trafoların alçak gerilim (AG) pano giriş- lerinde ve dağıtım panolarında kullanılan devre kesicileridir. Kompakt şalterler AG’deki faz-faz, faz-toprak arası gibi kısa devre akımları ile devreden geç- mesine müsaade edilmeyen nominal akımın üzerinde bir akım geçtiği zaman (aşırı akım) devredeki teçhizatların zarar görmemesi için devreyi otomatik ola- rak (mekanik koruma) açar. Kompakt şalterlerde koruma, “Termik Koruma” ve “Manyetik Koruma” diye ikiye ayrılır.
II. AMAÇ
Bu çalışma; ülkemizde üretilerek veya ithal olarak piyasaya arz edilen kompakt şalterler, termik ve manyetik koruma esaslı alçak gerilim (AG) devre kesicileri- nin (TMŞ) tasarım ve üretiminde uyulması gereken güvenlik gerekleri, ilgili tek- nik düzenlemeye uygunluk ile insan, hayvan, bitki sağlığına ve çevreye zararlı olup olmadığının kontrolünün yanı sıra marka/ model bazında ürünlerin tespiti, riskli ürünlerin belirlenerek bu ürünlerin piyasaya arzının bertaraf edilmesini, riskli ürünleri piyasaya arz eden firmalar ile riskli ürün analiz raporlarının veri tabanına girilmesini, haksız rekabetin önlenmesini, üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması için yapılan piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kullanılmak üzere hazırlanmıştır.
III. DAYANAK
- 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulan- masına Dair Kanun
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
- 2014/35/AB-Belirli Gerilim Sınırları İçin Tasarlanan Elektrikli Ekipman İle İlgili Yönetmelik (LVD)
- 2014/30/AB- Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği (EMC)
- TS EN 60947-1 Alçak Gerilim Anahtarlama Düzeni ve Kontrol Düzeni – Bölüm 1: Genel Kurallar Standardı,
- TS EN 60947-2 Alçak Gerilim Anahtarlama Düzeni ve Kontrol Düzeni – Bölüm 2: Devre Kesiciler Standardına dayanılarak hazırlanmıştır.
IV. ÜRÜN HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER
Genel
- Nominal akım
- Devrenin üzerinde taşıyacağı akım olup, sembolü amper (A)’dır. Piyasada yaygın olarak kullanılan TMŞ’lerin nominal akımları 40 amperden 3200 ampere kadar geniş bir yelpazede bulunmasının yanı sıra bu değerin çok daha üzerinde (6300 A) bulunan ürünler de yer almaktadır.
- Aşırı akım
- Nominal akımdan büyük olan akımdır. Aşırı akım geçen iletken telde ölçülen sıcaklığın nominal akıma göre oluşan sıcaklıktan daha fazla olması nedeniyle kablolarda ve elektrik teçhizatlarında tahribatlara yol açacağından devreyi aşırı akımdan korumak için kompakt şalterlerde termik koruma devreye girer.
- Kısa devre akımı
- Faz-faz arası veya faz-toprak arası herhangi bir temas olursa devreden istenmeyen büyük bir akım geçer. Bilindiği gibi Ohm kanununa göre devreden geçen akım; I=V/R olduğundan kısa devre anındaki R (direnç) ≥ 0 olacağından I=V/R ifadesinde R’yi yerine yazarsak akımın çok büyük olduğu görülür. Söz konusu kısa akım ise devrede büyük tahribatlara yol açar. Bu nedenle AG elektrik devrelerini kısa devre akımlarından korumak için TMŞ’deki manyetik koruma devreye girerek devreyi açar ve tahribatı önlemiş olur.
Malzeme Yapıları
Ürünler firmaların gelişen teknolojilerine göre ilave fonksiyonlarla birlikte (motor, uzaktan açma-kapama devre elemanı vb.) çeşitlilik arz etmekle birlikte genel olarak;
- Gövde ve kapak
- Genellikle kompakt şalterlerde gövde ve kapak yapısı BMC adı verilen cam elyaf takviyeli polyester reçinesinden vb. dayanıklı malzemelerden imal edilmekte olup bakalite göre daha büyük kısa devre akımlarına karşı yüksek mukavemetli ve ısıya dayanıklıdırlar.
- Sabit ve hareketli kontaklar
- Sabit kontağın gümüş kontağı hareketli kontağa göre daha yumuşak yapıdadır. Hareketli kontak bombeli yapıdadır ve serttir. Böylece sabit kontak üzerinde iz yapar ve geçiş direnci en az olur.
- Seperatör
- Kısa devre anında arkı söndürmek için kullanılır.
- Termik Koruma
- Devreden geçen aşırı akımın oluşturduğu normalin üstündeki aşırı ısı nedeniyle bağlı olduğu devreyi keserek koruma sağlar. Bu sistemde bi-metal adı verilen sıcaklık katsayıları farklı olan iki metalin birleşmesinden oluşan metal çifti, aşırı akım çeken bir devrede ısının artması sonucu farklı boyutta uzar. Uzama katsayısı diğerinden farklı olan metallerin biri diğerinin üzerine kıvrılır ve bunun sonucunda metal perdeye temas ederek devre açılır.
- Manyetik Koruma
- Sabit kontak ile hareketli kontağın arasında manyetik etkilenme sonucu oluşan akıma dayalı (kısa devre akımları) koruma sistemidir.
- Açıklama
- Limitör özelliği, sabit kontağın yatay U formuna getirilmesiyle oluşturulan durumdur. Burada sabit kontakla hareketli kontak arasındaki akım ve manyetik alan zıt yönlü olur. Bu yüzden manyetik alanla sabit kontak ve ha- reketli kontak birbirini iteceği için ayrılması çok hızlı oluşur ve sabit kontaktan hareketli kontak arasına geçen akımdan dolayı ARK meydana gelir. Arkın sıcaklığı çok fazla olursa şaltere zarar verebilir bu yüzden ark, ark boynuzları ile seperatöre doğru itilir ve seperatör duvarlarında arkın sönmesi sağlanmış olur.
V. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
- Kısa devre arızalarındaki kapama anında termik manyetik şalterin buna mukabil açma yapmaması durumunda kontaklar arasında arkdan do- layı meydana gelen hasarlar, II. ve III. derece yanık riski
- Arktan dolayı operatörde geçici görme bozuklukları
- Termik manyetik şalterin bulunduğu panoda kısa devre vb. nedenlerle arıza sonucu yangın riskinin meydana gelmesi ayrıca TMŞ’nin basınçla parçalanarak etrafa dağılması, kablo ve teçhizatların hasar görme riski