Tampon – CE Belgesi

Femko Belgelendirme, 2014/33/AB Asansör Yönetmeliği kapsamında, 2705 kimlik numaralı Onaylanmış Kuruluş (Notifed Body) olarak Uluslararası tanınırlık yetkisi, Türkak Akreditasyonu, alanında uzman mühendis kadrosu ve sektör tecrübesiyle; Asansör Risk Analizi, Asansör Tasarım İnceleme Belgesi, Asansör Birim Doğrulama, Asansör Modül H1 Belgesi, Asansör Modül B+E Belgesi, Asansör Modül G Belgesi, Asansör Modül F Belgesi, Asansör Modül D Belgesi, Teknik Dosya Denetimleri ve Asansör CE Belgelendirme işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.

1. GİRİŞ

Asansörler dikey yönde hareket eden ve güvenlik aksamları ile diğer aksamlardan oluşan komplike makinalardır. Asansörde oluşabilecek istenmeyen bir durumda veya tahrik sisteminde oluşan bir arıza sonucunda Asansör Yönetmeliği’nde tanımlanmış güvenlik aksamlarının işlevini gerçekleştirmemesi sonucu asansörün seyir mesafesi sınırları dışında yoluna devam etmesi, kabinin veya karşı ağırlığın kuyu dibine çarpması gibi durumlar oluşabilecektir. Bu gibi durumlarda, kuyu dibinde oluşabilecek çarpmalardan kaynaklanan zararın en aza indirilebilmesi amacıyla asansör kuyusuna tamponlar monte edilmektedir.

Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) (Ek IV madde 4) ve Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) (Ek IV madde 4) kapsamında değerlendirilmesi gereken tamponların, TS EN 81-1+A3 (madde 10) standardında ve TS EN 81-20 (madde 5.8) standardında sağlaması gereken minimum gereklilikler tanımlanmış bulunmaktadır.

Tamponların Asansör Yönetmeliği’nce belirlenmiş güvenlik ekipmanlarından olması nedeniyle, üreticisinin onaylanmış kuruluş ile çalışıp, CE işareti ve onaylanmış kuruluş kimlik numarasını ürüne iliştirmesi gerekmektedir.

2. AMAÇ

Tamponlara yönelik gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç;

  • Tamponlar onaylanmış kuruluş ile çalışılması gereken asansör güvenlik aksamlarından olup, piyasaya arz edilmiş olan tamponların Asansör Yönetmeliği kapsamında uygunluk seviyelerinin tespiti,
  • Yapılan tespitler ışığında ilgili mevzuatlara uygun üretilmemiş tamponları piyasaya arz eden firmalar ve güvensiz tamponların belirlenmesi,
  • Riskli tamponların mümkünse güvenli hale getirtilmesi veya piyasadan toplatılmasının temini,
  • Haksız rekabetin önlenmesi amacıyla tüm tamponların üreticilerinin ilgili mevzuatta tanımlanmış belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,
  • Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasını sağlamaktır.

3. DAYANAK

Bu rehber aşağıda belirtilen yönetmelik ve standartlara dayanılarak hazırlanmıştır.

  • 95/16/AT Asansör Yönetmeliği (15/08/2004 – 29/06/2016 arası piyasaya arz edilen ürünlere ilişkin);
    • TS EN 81-1 + A3 Asansörler- Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları – Bölüm 1: Elektrikli Asansörler; madde 10.3 ve Ek F.5 Güvenlik elemanları.
    • TS EN 81-2 + A3 Asansörler- Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları – Bölüm 2: Hidrolik Asansörler; Ek F.5 Tampon.
  • 2014/33/AB Asansör Yönetmeliği (29/06/2016 tarihi sonrası piyasaya arz edilen ürünlere ilişkin);
  • TS EN 81-50 Asansörlerin Yapımı ve Kurulumu İçin Güvenlik Kuralları – İnceleme ve Deneyler – Bölüm 50: Asansör Bileşenlerinin Tasarım Kuralları, Hesaplamaları, İncelemeleri ve Deneyleri, madde 5.5.

4. TAMPON HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER

Tampon, kazaya bağlı olarak asansör kabininin üst katlardan kuyu dibine doğru serbest düşüşe geçtiği durumda, düşüşten kaynaklanıp kuyunun zemininde biriken enerjinin dağılmasını sağlayarak enerjiyi/darbeyi insan vücudunun dayanabileceği düzeye indiren ve kabinin çarpma kuvvetine bağlı deformasyonunu azaltan mekanizmadır.

Asansör kuyusunun tabanında, kabin zemini ve karşı ağırlık zeminine dikey olarak aynı hizada en alt hareket sınırına iki adet tampon yerleştirilmesi gerekmektedir. Tampon kabin ya da karşı ağırlığın vuruşlarını esneyerek karşılayan, şekil değiştirebilen yapıya sahip olmalıdır.

Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) ile TS EN 81-20 madde 5.2.5.6.3.2 ile de kabin ve karşı ağırlığın kuyu tavanına çarpmasını yavaşlatmak için tamponların kullanılması da öngörülmüştür.

5. TAMPON ÇEŞİTLERİ

Tamponlar, asansörün hızına ve yüküne göre hidrolik ve kauçuk (ya da yaylı) tamponlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

a. Enerji Depolayan Tipte Tampon (kauçuk, helisel yay vb.): Beyan hızı 1 m/s ya da daha düşük olan asansörlerde kullanılmaktadır. Komple kauçuk malzemeden üretilmiş olan asansör kuyu dibi tamponu tekli ve çiftli olmak üzere iki farklı ebatta üretilmektedir.

  • Doğrusal Karakteristikli Enerji Depolayan Tipte Tamponlar: İçinde yay bulunan ve tamponun kapanma hareketi sabit bir dirençle karşılaştığı için doğrusal bir hareketi olan söz konusu tamponlar Asansör Yönetmeliği kapsamında güvenlik aksamı olarak tanımlanmamıştır.
  • Dönüş Hareketi Sönümlemeli Karakteristikteki Enerji Depolayan Tipte Tamponlar: Yalnız asansör beyan hızının 1 m/s’yi aşmadığı durumlarda kullanılmaktadır.Geri Dönme Hareketi Tamponlanmış Olan Enerji Depolayan Tipte Tampon: Yalnız asansör beyan hızının 1,6 m/s’yi aşmadığı durumlarda kullanılmaktadır. Tampon içinde kullanılan patentli burgulu yayın kauçuk malzemeden imal edilmiş olması ile çarpma sonrası geri dönüş hızı yavaşlama sağlamaktadır.

b. Enerjiyi harcayan tipte tampon (yağlı – hidrolik): Genelde hidrolik tamponlardır. Özellikle 1,6 m/s üzerindeki asansörlerde veya bütün beyan hızlarında kullanılmaktadır. Hidrolik tampon, yüklü kabin ya da karşı ağırlığın kinetik enerjisini yutan ve çarpmadan sonra kabinin tampon üzerinden kaldırılmasıyla otomatik olarak eski durumuna gelen tamponlardır. Bu durum bir elektrik güvenlik tertibatıyla denetlenmelidir. Dolayısıyla bir adet tampon kontağı (swich) içermelidir. Ayrıca hidrolik tamponların kullanılması durumunda hidrolik seviyesinin kontrolünün kolayca yapılabilmesi gerekmektedir.

Not 1: Eğer bir tamponun içerisinde yay bulunuyorsa veya serbest düşme (beyan hızının % 10 fazlası bir hız ile tampona çarpmak koşulu ile) sonucunda tamponun kapanması sırasında aldığı yol-zaman grafiği doğrusal ise (x=y) ve bunu firma kanıtlıyorsa bu ürünlerin Asansör Yönetmeliği kapsamında güvenlik aksamı olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir.

grey

6. TAMPON RİSK DEĞERLENDİRME PRENSİPLERİ

Asansör Yönetmeliği’nin (95/16/AT) Ek IV’ünde ve Asansör Yönetmeliği’nin (20144/33/ AB) Ek III’ünde, güvenlik aksamları listesinin 4 üncü maddesi tampona atıfta bulunmaktadır. Ayrıca söz konusu Yönetmeliklerin temel sağlık ve güvenlik gerekleri ile ilgili esasları içeren Ek I’inin kabin içindeki kişilere yönelik tehlikeler ile ilgili 3 üncü maddesinin 3.3 ünde “Tampon, asansör kuyusunun tabanı ile kabinin tabanı arasına monte edilir.” hükmü yer almaktadır.

Bu bağlamda bir güvenlik aksamı olan tamponun asansörde bulunmaması durumu, asansör kabininin kuyu dibine doğru serbest düşüşe geçtiği durumda can ve mal güvenliği açısından yüksek risk oluşturacaktır.

7. TEST VE MUAYENE PROSEDÜRLERİ

Yapılan denetimler sonucunda güvensizlik şüphesi uyandırabilecek herhangi bir husus bulunursa, denetim personeli tarafından ilgili standartlar kapsamında test ve muayene gerçekleştirilmek üzere denetlenen üründen numune alınır.

Numune miktarı, denetime tabi tampondan alınacak numune sayısı, biri şahit numune olmak üzere 3 takım ve her bir takımda üç adetten toplam dokuz adet olmak üzere bedeli ödenmeden üretici veya ithalatçıdan piyasa gözetimi ve denetimi tutanağının ilgili bölümü doldurularak alınacaktır.

Söz konusu testler, tamponun piyasaya arz edildiği tarih göz önünde bulundurulmak suretiyle TS EN 81-1+A3 standardı EK F5 maddesi veya TS EN 81-2+A3 standardı EK F veya TS EN 81-50 standardı madde 5.5. gereğince gerçekleştirilecektir.

1. Test ve Kontrol İçin İhtiyaç Duyulan Bilgiler;

  • Tamponun tipi ve kullanım alanı,
  • En büyük çarpma hızı,
  • En büyük kütle,
  • En küçük kütle,
  • Hidrolik tamponlarda kullanılan sıvı ile ilgili özellikler
  • Doğrusal olmayan karakteristikli tamponların kullanımı için çevre şartları (sıcaklık, nem, kirlilik vb.)
  • Tamponun piyasaya arz edildiği tarih (AT Uygunluk Beyanı tarihi, atıfta bulunulan standart)

2. Gerçekleştirilecek Test ve Kontroller;

  • Geri dönüş hareketi tamponanmış enerji depolayan tampon;
    • Yayı tam olarak kapamak için gerekli kütle, mesela, tampon üstüne ağırlıklar koymak suretiyle belirlenecektir. › Tampon yalnız TS EN 81-1+A3 F.5.3.1.1.1 de yer alan değerlerde kullanılabilecektir.
    • Tampon üzerine F.5.3.1.1.2 de yer alan formülle tespit edilen yükseklikten serbest düşen en küçük ve en büyük toplam kütlelere tekabül eden ağırlıkta deneye tabi tutulacaktır.
    • Ağırlıkların geri dönüş sırasında yukarı yöndeki hızı hiç bir zaman 1 m/s’yi aşmayacaktır.
    • Hız ölçümü TS EN 81-1+A3 F.5.3.1.2.3 doğrultusunda yapılacaktır.
    • En büyük kütle ile yapılan iki deneyden sonra tampon, kalıcı bir deformasyona uğramamalı ve hasar görmemelidir. Tamponun, normal çalışmayı garanti eder bir durumda olması gerekmektedir.
  • Enerji harcayan tipte tampon;
    • Tampon, üzerine serbest düşen en küçük ve en büyük kütlelere tekabül eden ağırlıklar yardımıyla deneye tabi tutulacaktır.
    • Tampona çarpma esnasında öngörülen en büyük hıza erişilmiş olmalıdır.
    • Hız en azından ağırlığın çarpması anında kaydedilmelidir. Pozitif ve negatif ivme, ağırlığın tüm hareketi boyunca zamanın bir fonksiyonu olarak belirlenecektir. (Not – Bu işlem, hidrolik tamponlarla ilgilidir.) › Hız ölçümü TS EN 81-1+A3 F.5.3.2.2.3 doğrultusunda yapılacaktır.
    • Frenleme ivmesinin ölçümü TS EN 81-1+A3 F.5.3.2.2.4 doğrultusunda yapılacaktır. › Tamponun normal konuma dönüşünün kontrolü; her deneyden sonra tampon 5 dakika tam kapanmış durumda tutulmalıdır. Tampon bundan sonra normal açık konumuna dönmek üzere serbest bırakılmalıdır. Tamponun yay veya ağırlıkla geri dönen tipten olması durumunda, tam geri dönüş en fazla 120 s sürmelidir. Her yeni frenleme deneyinden önce sıvının tanka geri akması ve hava kabarcıklarının kaçmasına imkân vermek için 30 dakika beklenmelidir.
    • Sıvı kayıplarının kontrolü; iki frenleme deneyinden sonra sıvı seviyesi kontrol edilmeli ve 30 dakikalık bir aradan sonra sıvı seviyesi tamponun çalışmasına imkân verecek yeterli yükseklikte olmalıdır. › TS EN 81-1+A3 F.5.3.2.6.1 de öngörülen iki frenleme deneyinden sonra tampon kalıcı bir deformasyona uğramamalı ve hasar görmemelidir. › Doğrusal olmayan karakteristikli tampon;
    • Tampon, çarpma esnasında öngörülen en büyük hıza erişilecek bir yükseklikten üzerine serbest düşen ağırlıklar yardımıyla deneye tâbi tutulmalıdır. Ancak bu hız 0,8 m/s’den az olmamalıdır.
    • Kütleler, öngörülen en küçük ve en büyük kütlelere tekabül etmelidir. Bunlar, çarpma anında en az 0,9 gn ivmeye ulaşacak şekilde mümkün olan en az sürtünme ile düşey olarak kılavuzlanmalıdır.
    • Deney sayısı; üçer deney: a) Öngörülen en büyük kütle ve b) Öngörülen en küçük kütle ile yapılmalıdır. Birbirini takip eden iki deney arasındaki süre 5 ile 30 dakika arasında olmalıdır. En büyük kütle ile yapılan üç deneyde, beyan edilen gerçek tampon yüksekliğinin % 50’sindeki tampon kuvvetinin referans değerinden %5’ten fazla sapma olmamalıdır. En küçük kütle ile yapılan deneylerde benzer şekilde hareket edilmelidir. › Frenleme ivmesinin kontrolü; beyan yükü ile yüklü kabinin, beyan hızının % 115 ’ine eşit bir hızdan serbest düşmesi durumundaki ortalama frenleme ivmesi 1 gn ‘den fazla olmamalıdır. Ortalama frenleme ivmesi, frenleme ivmesinin iki mutlak en küçük değeri arasındaki süre hesaba katılarak değerlendirilmelidir.
    • Frenleme ivmesinin 2,5 gn ‘den fazla olan tepe değerleri 0,04 s’den uzun sürmemelidir.
    • Deneylerden sonra tampon, kalıcı bir deformasyona uğramamalı ve hasar görmemelidir.
  • TS EN 81-50 doğrultusunda gerçekleştirilen tampon kontrollerinde;
    • Deney sayısı; üç deney: a) Öngörülen azami kütle ve b) Öngörülen asgari kütle ile yapılmalıdır. Birbirini takip eden iki deney arasındaki süre 5 ila 30 dakika arasında olmalıdır. Azami kütle ile yapılan üç deneyde, beyan edilen gerçek tampon yüksekliğinin % 50’sine eşit bir stroktaki tampon kuvvetinin referans değeri, % 5’ten fazla sapma göstermemelidir. Asgari kütle ile yapılan deneylerde benzer şekilde hareket edilir. Deney öncesi 30 dakika içerisinde tampona, deney sırasında farklı yerleşim ve sapmaları önlemek için bir kez statik veya dinamik yük uygulanmalıdır.
    • Yavaşlama ivmesinin kontrolü esnasında madde 5.5.3.2.6.1 de öngörülen hükümlerin dikkate alınması gerekmektedir.
    • Azami kütle ile yapılan deneylerden sonra tamponun hiçbir parçası normal çalışmayı engelleyecek şekilde kalıcı bir şekilde şekil değiştirmemelidir.

3. Test ve Muayene Sonrası İşlemler;

Test ve muayene sonucunda duyusal inceleme veya test ve muayene yoluyla güvenli olmadığı tespit edilen tampon için 25/02/2014 tarihli ve 28924 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 10’uncu maddesi gereğince prosedürler işletilecektir.

Hizmetlerimiz

Diğer CE Belgeli Ürünler

Diğer Yazılarımız