1. GİRİŞ
Araçlarda kullanılmak üzere tasarlanan ön sis farlarının tasarım, üretim ve depolanması aşamalarında uyulması gereken güvenlik gereklerini belirtmektedir.
Ön sis lambaları hususunda BM/AEK R-19 sayılı (Güç Tahrikli Taşıtların Ön Sis Lambalarının Onayı İle İlgili Hükümler) teknik düzenleme oluşturulmuştur. Bu yüzden bu rehberin hazırlanmasında R-19 sayılı teknik düzenleme göz önünde bulundurulmuş olup söz konusu düzenleme; L3, L4, L5, L7, M, N, ve T kategorilerindeki taşıtların ön sis lambalarına uygulanır.
Aşağıdaki karşılaştırmada, solda kısa farlar açık halde iken kar taneleri görülebilmekte ve görüşü olumsuz etkilemektedir. Sağda ise sis farları açık ve sarı sis ampulü kullanılmıştır. Kar taneciklerinin görünmediği, aydınlatma az olmasına rağmen görüşün daha net olduğu görülmektedir.
2. AMAÇ
- Gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde denetçi personele yol gösterebilmek,
- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturmak,
- Tip onayı belgesi olmadan faaliyet gösteren firmaların tespit edilerek belge alması için firmayı yönlendirmek, (Aksi takdirde gerekli idari yaptırımlar uygulanmalıdır)
- Haksız rekabetin önlenmesi, üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasını sağlamak,
- Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaları belirlemek,
- İthalat aşamasında bu ürünlere yönelik denetim gerçekleştirilmediğinden tüketicinin korunması amacıyla riskli ürünlerin belirlenerek bu ürünlerin piyasaya arzının yasaklanarak ürünün bertaraf edilmesini sağlamak,
- Riskli ürünlerin piyasaya arzının engellenmesi ile araç ve aksamlardan kaynaklanan trafik kazalarının azaltılmasına katkı sağlamak, amacıyla hazırlanmıştır.
3. DAYANAK
- Aşağıda belirtilen teknik düzenleme ve yönetmelikler göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır.
- 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
- Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
- 2007/46/AT Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği (MARTOY)
- BM/AEK R-19 Güç Tahrikli Taşıtların Ön Sis Lambalarının Onayı İle İlgili Hükümler
4. ÜRÜN HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER
4.1-Ürün İle İlgili Tarif ve Tanımlar
- Ön sis lambası: Sis, kar yağışı, şiddetli yağmur veya toz bulutu şartlarında yolun daha iyi aydınlatılmasını sağlayan, taşıtın ön tarafında yerleştirilmek üzere tasarlanmış lambadır.
- Mercek: Ön sis lambasının (ünitesinin) aydınlatılan yüzey boyunca ışığı ileten en dış bileşendir.
- Kaplama: Bir merceğin dış yüzeyine bir veya daha fazla katmanlar hâlinde uygulanan herhangi bir ürün veya ürünlerdir.
- Cihaz: Bir veya birden fazla fonksiyonları yapmak için kullanılan bir aksam veya aksamların bileşimidir.
- Lâmba: Yolu aydınlatmak veya diğer yol kullanıcılarına ışıklı işaret vermek maksadıyla tasarlanmış bir cihazdır. Arka plâka lâmbaları ve geri yansıtıcılarda, lâmbalar olarak dikkate alınır.
- Filâmanlı Lâmbaların Işık Kaynağı: Filamanın kendisidir. Birden fazla filâmanlı lâmbalar için her biri, bir ışık kaynağını oluşturmalıdır.
- Eşdeğer Lâmbalar: İşlevleri aynı olan ve aracın tescil edildiği ülkede ruhsatlandırılmış lâmbalardır. Bu tür lâmbalar, bu teknik düzenlemenin özelliklerini sağlaması şartıyla, onaylanan araç üzerine takılanlardan farklı karakteristiklere sahip olabilirler.
- Bağımsız Lâmbalar: Aydınlatma (ışıma) yüzeyleri, ışık kaynakları ve lâmba gövdesi ayrı olan cihazlardır.
- Gruplandırılmış Lâmbalar: Aydınlatma yüzeyleri ve ışık kaynakları ayrı olan fakat lâmba gövdeleri ortak olan cihazlardır.
- Birleştirilmiş Lâmbalar: Aydınlatma yüzeyleri ayrı olan, fakat ışık kaynağı ve lâmba gövdesi ortak olan cihazlardır.
- Karşılıklı Olarak Birleştirilmiş Lâmbalar: Işık kaynakları ayrı veya farklı şartlar altında çalışan tek ışık kaynağı (örneğin, optik, mekanik, elektrikli farklılıklar), tamamen veya kısmen ortak aydınlatma yüzeyleri ve ortak bir lâmba gövdesi olan cihazlardır.
- Bir Tek Fonksiyonlu Lâmba: Bir aydınlatma veya ışıklı işaretleme fonksiyonunu yerine getiren cihazın bir parçasıdır.
- Gizlenebilir Lâmba: Kullanılmadığı zaman tamamen veya kısmen gizlenebilme özelliğine sahip bir lâmbadır. Bu sonuç, hareket edebilir bir kapak ile, lâmbanın değiştirilmesi veya bir başka herhangi bir yolla elde edilebilir. “Çekilebilir” ifadesi, daha ziyade, karoseri içine yerleştirilmek üzere yer değiştirmesini mümkün kılan “gizlenebilir bir lâmba”yı açıklamak için kullanılır.
- Ön Pozisyon Lâmbası: Önden bakıldığında, aracın varlığını ve genişliğini göstermek için kullanılan lâmbadır.
- Aydınlatma cihazının, ışıklı sinyal cihazının veya geri yansıtıcının aydınlatma yüzeyi: Cihazın imalâtçısı tarafından onay isteği ile beyan edilen saydam malzemenin dış yüzeyinin tamamı veya bir kısmı.
4.2 – Onay İşaretinin Düzenlenmesi ve İşaretleme İle İlgili Örnekler
Aşağıda belirtilen işaretler, ürün üzerinde veya kolayca görülebilen bir yerde bulunmalıdır:
- “E” harfini ve takiben onayı veren ülkenin ayrım numarasını çevreleyen bir daire,
- Onay numarası ve izleyen ilave sembol (veya semboller),
- “B” harfi,
- Plastik malzemeden yapılmış bir merceği bulunan ön sis lambalarının üzerine, “PL” harf grubu, .
Ayrıca;
- Ön sis lambası üzerinde, kolayca okunur ve silinmez şekilde imalatçı firmanın ticari adı veya markası bulunmalıdır.
- Bu yönetmelikte yapılan en son değişiklik serilerini gösteren onay numarasının ilk iki rakamı ve ilave sembol, “B” harfinin yakınına yerleştirilebilir.
- İşaret ile semboller silinmez ve ürün taşıta takıldığında veya kaput gibi hareketli bir kısım açıldığında bu işaret ve semboller görülebilir olmalıdır.
a-Bağımsız lambalar
Yukarıdaki onay işaretini taşıyan cihaz, Regülasyon No.19’a uygun olarak, 221 onay numarası ile Hollanda’da (E 4) onaylanan bir sis lambasıdır.
“B” sembolüne yakın bir şekilde verilen numara, 02 serisi değişikliklerle değiştirilmiş, Regülasyon No. 19’daki şartlara uygun olarak onayın verildiğini gösterir.
Ayrıca şekil karşılıklı olarak birleştirilebilen diğer herhangi bir lamba ile birlikte eş zamanlı olarak yakılabilen bir ön sis lambasını göstermektedir.
b-Gruplandırılmış, birleştirilmiş veya karşılıklı olarak birleştirilmiş lambalar
Bir tek işlevin filaman/filamanları karşılıklı olarak birleştirilmiş olabileceği herhangi bir işlevin filamanı ile eş zamanlı olarak yanmayacak şekilde tasarımlanan üniteler üzerinde, bu tür bir işlevin onay işaretindeki sembolünden sonra bir eğik çizgi işareti “ ⁄ ” yerleştirilmelidir.
Bununla birlikte, sadece ön sis lambası ve kısa huzme far lambası aynı anda yanmayacaksa, eğik çizgi, sis lambası sembolünün arkasına yerleştirilmeli, bu sembol ya ayrı olarak ya da semboller birleşiminin sonuna konulmalıdır.
Yukarıdaki onay işaretini taşıyan cihaz, Regülasyon No.19’a uygun olarak, 221 onay numarası ile Hollanda’da (E 4) onaylanan bir sis lambasıdır.
“B” sembolüne yakın bir şekilde verilen numara, 02 serisi değişikliklerle değiştirilmiş, Regülasyon No. 19’daki şartlara uygun olarak onayın verildiğini gösterir.
Ayrıca aşağıdaki şekillerde, karşılıklı olarak birleştirilebilen diğer herhangi bir lamba ile eş zamanlı olarak yakılamayan ve plastik malzemeli mercek içeren bir ön sis lambasını göstermektedir.
Not – Onay numarası ve ilave semboller, daireye yakın ve E harfinin üzerinde veya altında ya da bu harfin sağında veya solunda yer almalıdır. Onay numarasının rakamları E harfinin aynı tarafında olmalı ve aynı yöne bakmalıdır. Diğer sembollerle karışmasını önlemek için, Romen rakamları onay numarası olarak kullanılmamalıdır.
c-Muhtemel İşaretleme Örnekleri
Not: Aşağıda yer alan düşey ve yatay hatlar ışık sinyalizasyon tertibatının şeklini şematik olarak vermektedir. Bunlar onay işaretinin bir parçası değildir.
Yukarıda model A,B,C ve D olarak gösterilen dört örnek, aşağıdakilerle ilgili bir onay işareti taşıyan aydınlatma cihazına karşılık gelir. (Burada konu ile ilgili olarak bilinmesi gereken, kırmızı daire içinde gösterilmiş olan, Regülasyon
No.19’un 02 değişiklik serisine göre onaylanmış ve plastik malzemeden yapılmış mercek içeren ön sis farıdır. (02 B PL)).
Ayrıca yukarıdaki dört örnek;
Regülasyon No. 7’nin 01 değişiklik serilerine göre onaylanmış bir ön konum lambasını,
Sağdan ve soldan trafik için tasarımlanmış olan bir kısa huzmeli ve 86250 ve 101250 kandela arasında bulunan azami ışık şiddetine sahip olan bir uzun huzmeli (30 numarası ile gösterildiği gibi) farı,
Regülasyon No. 20’nin 02 değişiklik serilerine göre onaylanmış olan ve plastik malzemeden yapılmış mercek içeren bir farı,
Regülasyon No.19’un 02 değişiklik serilerine göre onaylanmış olan ve plastik malzemeden yapılmış mercek içeren ön sis lambasını,
Regülasyon No.6’nın 02 değişiklik serilerine göre onaylanmış 1a kategorisi ön sinyal lambasını, göstermektedir.
Yukarıdaki örnek, farklı far tiplerinde kullanılması amaçlanan plastik malzemeli bir merceğin işaretlenmesine karşılık gelir. Bir başka ifadeyle; sağdan ve soldan trafik için tasarımlanmış olan kısa huzme ve 86250 ile 101250 kandela arasında azami ışık şiddetinde bir uzun huzmeye sahip olan 02 serisi değişikliklerle değiştirilmiş Regülasyon No.20’nin şartlarına göre Almanya’da (E1) Regülasyon No.19’un 02 değişiklik serisine göre onaylanmış bir ön sis lambası (kırmızı daire ile işaretlenmiştir) ile karşılıklı olarak birleştirilmiş bir farı
veya
Sağdan ve soldan trafik için tasarımlanmış olan kısa huzme ve uzun huzmeye sahip, 01 değişiklik serisi ile değiştirilmiş olarak, Regülasyon No.1’in şartlarına göre Almanya’da (E1) onaylanmış, yukarıdaki gibi aynı ön sis lambası ile karşılıklı olarak birleştirilmiş bir farı,
veya
Tek bir lamba olarak onaylanmış, yukarıda bahsedilen farlardan birisini, belirtmektedir.
5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
Belgesiz ve teknik mevzuata uygun olmayan ön sis lambaları;
- Çok fazla ışıma yaparak karşıdaki sürücünün gözünü alması,
- Gerektiğinden az ışık saçarak yolu aydınlatmaması,
- Normal kullanımlarda maruz kalabilecekleri titreşimler de kendinden beklenen çalışmayı sağlamaması,
- Sis farının belli bir süre çalışarak ısındıktan sonra merceğinde veya varsa dış mercekte çarpılma, şekil değişikliği, çatlama veya renk değişikliği, gibi riskleri taşımaktadır.