I. GİRİŞ
Kendinden tahrikli olmayan (motorsuz) ve çoğunlukla yük taşımacılığı için kullanılan O kategorisi araçların (römork ve yarı römork) tasarımına ve kullanım amacına bağlı olarak azami kütlesi 40 tonu bulabilmektedir. Bu araçların çekici araç tarafından çekilmesi mekanik bağlantı elemanları ile sağlanmaktadır.
Mekanik bağlantı elemanları üretilirken uyulması gereken güvenlik gereklerini belirtmekte olup, gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde ilgili personele yardımcı olması amacıyla hazırlanmıştır.
II. AMAÇ
Mekanik bağlantı elemanlarına yönelik gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimi ile;
- Geniş kapsamlı bir tarama yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti,
- Tespit edilen ürünleri uygunluk seviyelerinin belirlenmesi,
- Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi,
- Haksız rekabetin önlenmesi, üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,
- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşması,
- Tip onay belgesi olmayan ürün ve firmaların tespit edilerek gerekli yaptırımların uygulanması,
- Teknik düzenlenmesine uygun olmadan üretilen araçların trafikte seyretmesini engelleyerek bu araçların sebep olabileceği yaralanma, can ve mal kayıplarının önlenmesi amaçlanmaktadır.
III. DAYANAK
- 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanmasına Dair Kanun,
- Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik,
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği,
- Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği (2007/ 46 / AT) ve alt yönetmelikleri,
- UNECE (BM/ AEK) R-55 Motorlu Taşıtlar- Motorlu Taşıt Katarlarının Mekanik Bağlantı Aksamlarının Onayı ile İlgili Hükümler esas alınarak hazırlanmıştır.
IV. ÜRÜN HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER
Mekanik bağlantı tertibatları, O kategorisi araç (römork veya yarı römork) ile çekici araç arasındaki mekanik bağlantıyı sağlayan aksamlardır. Bu bağlantı elemanlarının BM/AEK R-55 teknik düzenlemesine göre tip onayı belgesinin olması gerekmektedir.
Mekanik bağlantı elemanlarının BM/AEK R-55 teknik düzenlemesinde yapısına göre sınıflandırılması aşağıda belirtilmiştir.
- Sınıf A: Çekici taşıt üzerinde römorka bir bağlantı kafası ile bağlamak için çekici taşıt üzerinde bulunan 50 mm çapında bir küresel tertibat ve konsol ile çalışan bağlantı topuzu ve çekme tertibatları
- Sınıf A50-1 den Sınıf A50-5: Cıvatayla sabitlenmiş flânş tipi standart 50 mm çapında bağlantı topuzları
- Sınıf A50-X: Standart olmayan 50 mm çapında bağlantı topuzları ve çekme tertibatları
- Sınıf B: Çekici taşıt üzerindeki 50 mm çaplı bağlantı topuzuna bağlamak için römorkların çeki çubuğuna takılmış bağlantı kafaları
- Sınıf B50-X: Standart olmayan 50 mm çapında bağlantı kafaları
- Sınıf C: 50 mm çapında pimli ve ağızlı çeki çubuğu bağlantıları ve bir çeki çubuğu halkası ile römorka bağlamak için çekici taşıt üzerinde bir otomatik kapama ve kilitleme pimi
- Sınıf C50-1 den Sınıf C50-7: Pim çapı 50 mm olan standart çeki çubuğu bağlantıları
- Sınıf C50-X: Pim çapı 50 mm olan standart olmayan çeki çubuğu bağlantıları
- Sınıf D 50: mm çapında pime uygun paralel deliği bulunan ve otomatik çeki çubuğu bağlantılarına bağlamak için römorkların çeki çubuğuna takılmış çeki çubuğu halkası
- Sınıf D50-A: Kaynaklı bağlantı için pim çapı 50 mm olan standart çeki çubuğu halkası
- Sınıf D50-B: Vidalı bağlantı için pim çapı 50 mm olan standart çeki çubuğu halkası
- Sınıf D 50-C ve Sınıf D 50-D: Cıvatalı bağlantı için pim çapı 50 mm olan standart çeki çubuğu halkası
- Sınıf D 50-X: Pim çapı 50 mm olan standart olmayan çeki çubuğu halkası
- Sınıf E: Çeki çubuğu halkaları, bağlantı kafaları veya benzeri bağlantı tertibatları ile çekici taşıta bağlama için uygun olan, çekilen taşıtın önüne veya taşıt şasisine yerleştirilmiş yük karşılama tertibatları ve benzer parçaları içeren standart olmayan çeki çubukları
- Sınıf F: Bağlantı topuzları ve çeki çubuğu bağlantıları gibi bağlantı tertibatları ile iskelet (örneğin, arka çapraz aksam), yük taşıyan karoseri veya çekici taşıtın şasisi arasında bütün aksam ve tertibatları kapsayan standart olmayan çeki kolları
- Sınıf G: Beşinci tekerlek bağlantılar otomatik bağlantı kilidi bulunan levha tipi bağlantılardır ve bir yarı römorka takılı 50 mm çapında beşinci tekerlek bağlantı pimi ile bağlantı yapmak için çekici taşıta takılıdır
- Sınıf G50: Pim çapı 50 mm olan standart beşinci tekerlek bağlantıları
- Sınıf G50-X: Pim çapı 50 mm olan standart olmayan beşinci tekerlek bağlantıları
- Sınıf H: 50 mm çapında beşinci tekerlek bağlantı pimleri, çekici taşıtın beşinci tekerlek bağlantısına bağlantı yapmak için yarı römorka takılı tertibatlardır.
- Sınıf H50-X: Pim çapı 50 mm olan standart olmayan beşinci tekerlek bağlantı pimleri
- Sınıf J: Beşinci tekerlek bağlantılarını çekici taşıtın gövdesine veya şasisine tutturmakla ilgili bütün aksam ve tertibatları içeren standart olmayan montaj levhaları. Montaj levhasında, kayan bir beşinci tekerlek oluşturmak amacıyla yatay olarak hareket için gerekli hükümler bulunabilir.
- Sınıf K: Uygun L tipi toroidal (simit şekilli) çeki çubuğu halkaları ile kullanım için tasarlanmış standart, kanca tipi bağlantılar.
- Sınıf L: Uygun sınıf K kanca tipi bağlantılar ile kullanımla ilgili standart halka şekilli çeki çubuğu halkaları.
- Sınıf S: Yukarıdaki sınıf A ilâ sınıf L veya Sınıf T’nin herhangi birine uymayan tertibatlar ve aksamlar örneğin özel ağır taşımacılık için kullanılan veya bazı ülkelere özgü ve mevcut ulusal standartlar ile kapsanan tertibatlar.
- Sınıf T: Sadece aletler kullanılarak ayrılabilen ve tipik olarak otomobil taşıyan römorklarda kullanılan standart olmayan otomatik olmayan çeki çubuğu tipi bağlantılar. Bunlar eşleştirilmiş bir çift olarak onaylanmalıdır.
Örnek olarak;
C50-X D130 Dc90 S1000 V35 : Azamî D değeri 130 kN, müsaade edilen azamî Dc değeri 90 kN, müsaade edilen azamî düşey uygulanan statik yükü 1000 kgf ve müsaade edilen azamî V değeri 35 kN olan Sınıf C50-X standard olmayan çeki çubuğu bağlantısını tanımlar.
A50-X D20 S120: Azamî D değeri 20 kN ve müsaade edilen azamî düşey uygulanan statik yükü 120 kgf olan Sınıf A50-X topuz bağlantılı standard çeki tertibatını tanımlar.
Mekanik bağlantı elemanları yapısına göre BM/AEK R-55 teknik düzenlemesinde sınıflandırılmış olup, O kategorisi araç onayına aracın yükünü taşıyabilecek bağlantı elemanları dâhil edilmektedir. Denetlenen araç üzerinde bulunan bağlantı elemanlarının tip onaylı olması yeterli olmayıp, aynı zamanda MARTOY’a göre alınmış araç tip onayı belgesinde belirtilenle aynı bağlantı elemanlarının araç üzerinde olması gerekmektedir. Bu sebeple, O kategorisi araç denetimlerinde bağlantı elemanları kontrol edilirken bağlantı elemanlarına ait marka/model/tip/yük kapasitesi gibi bilgiler de incelenmeli ve eksiksiz olarak kontrol listesine kaydedilmelidir.
V. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
Motorlu Taşıt Katarlarının Mekanik Bağlantı Aksamlarının Onayı İle İlgili Hükümler (BM/ AEK R-55) Teknik Düzenlemesine göre alınmış geçerli bir tip onayı belgesine uygun olarak üretilmesi gereken mekanik bağlantı tertibatları teknik mevzuata uygun olarak üretilmediği takdirde; oldukça yüksek ağırlıkların taşınmasını sağlayan bu parça gerekli mukavemeti sağlayamayacağı ve kazalara sebebiyet verebileceği için insan sağlığı, can ve mal güvenliği yönünden risk oluşturmaktadır.