1. GİRİŞ
Supaplar çeşitli tekerlekli araçların tekerleklerindeki iç veya dış lastiklerinin içine hava basılmasını ve basılan havanın dışarıya kaçmamasını sağlayan bir kapama elemanı olarak kullanılır.
2. AMAÇ
Tekerlek Lastikleri için supaplara yönelik piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç;
- Geniş kapsamlı bir ürün araştırmasının yapılarak marka/model ve işlev bazında ürünlerin tespit edilerek piyasa taraması gerçekleştirilmesi,
- İthalat aşamasında bu ürünlere yönelik denetim gerçekleştirilmediğinden tüketicinin korunması amacıyla riskli ürünlerin belirlenerek bu ürünlerin piyasaya arzının bertaraf edilmesinin sağlanması,
- Firmalar arası haksız rekabetin önlenmesi, üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,
- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulması,
- Riskli ürünlerin piyasaya arzının engellenmesi ile araç ve akşamlardan kaynaklanan trafik kazalarının azaltılması,
- Tip onay belgesi olmayan ürün ve firmaların tespit edilerek gerekli yaptırımların uygulanmasıdır.
3. DAYANAK
- 4703 Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun,
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği,
- TS 1879 Supaplar- Tekerlek Lastikleri İçin,
- TS ISO 9413 Tekerlek lastik supapları – Boyutlar ve kısa gösteriliş esas alınarak hazırlanmıştır.
4. ÜRÜN HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER
4.1.Ürün Hakkındaki Tanımlar
Gövde: Supapın iç lastiğe veya janta bağlanmasını sağlayan ve diğer parçalarını taşıyan, metal veya metal –kauçuktan imal edilen kısımdır.
Taban: Supap gövdesine iç lastik veya janta doğrudan doğruya takılan metal veya kauçuktan yapılmış kısımdır. İğne: Supap gövdesinin içine yerleştirilen ve havanın lastiğe basılmasını ve basılan havanın tekrar dışarıya çıkmasına mani olan metal veya kauçuktan yapılmış kısımdır
İğne yuvası: Supap gövdesi içine iğnenin tam olarak yerleşmesini sağlayan deliktir.
Supap kapağı: Gövdenin içine toz vb.’nin girmesini önleyen, iğneyi zedelenmekten koruyan ve gövdenin başına vidalanan metal, plastik vb. den yapılan parçadır.
Supap somun ve rondelası: Gövdeyi lastik veya janta, gerektiği gibi sıkıştırmaya ve iğneyi yerinde tutmaya yarayan parçadır.
Jant contası: Janta bağlanan supapların bazılarında kullanılan ve gövdenin zedelenmesine mani olan kauçuk veya plastikten yapılan parçadır.
4.2. Ürünün Taşıması Gereken Temel Özellikler
Malzeme: Supap parçalarının imalatında kullanılan malzemeler aşağıdaki şekile uygun olmalıdır.
Yüzeyler: Supap parçalarının yüzeyleri, düzgün ve temiz olmalı, yüzeylerde pürüz, çapak, karıncalanma, pas, çatlak, yara, bere vb. kusurlar bulunmamalıdır. Supapların dış yüzeylerindeki keskin kenarlar yuvarlatılmış, yapışmanın sağlam olması için supapın, iç lastiğe oturan yüzeyi pürüzlendirilmiş olmalıdır.
Vidaların dişlerine kauçuk bulaşmamış olmalı, taban kenarları keskin ve düzgün olmalı, kauçuk yüzeylerde kalıp artıkları, yabancı maddeler, taşkınlıklar bulunmamalıdır.
- Yüzey işlemleri: Supapların metalden yapılan parçalarının hava ile temas eden yüzeyleri nikel, krom veya kadmiyum ile kaplanmış olmalıdır. Çelikten yapılan parçaların (paslanmaz çelik dışında) kaplamaları TS 149’a uygun olmalıdır. Bakır alaşımlarında kaplama aranmaz.
- İğne: İğne, gövdeye takıldığında, iğne milinin başı, gövde tepe yüzeyinin en çok 0,5 mm üstünde veya en çok 0,5 mm altında olmalıdır.
- Vida dişleri: Supap parçalarına açılacak vida dişleri TS ISO 4570’e uygun olmalıdır.
- Lastiğin gövdeye yapışması: Supapların kauçuk kısımları, gövdeye, yapılacak deneylerde, yerinden ayrılmayacak ve kopmayacak şekilde yapıştırılmış olmalı ve aşırı zorlama ile ayrılma sağlandıktan sonra, yapışma yüzeyinde ince bir kauçuk tabakası yapışık kalmalıdır.
- Boyut ve toleranslar: Supap parçalarının boyut ve toleransları TS ISO 9413’te gösterilen değerlere uygun olmalıdır. Toleransları verilmemiş değerler için Şekil 2’te gösterilen tolerans değerleri geçerlidir.
4.3. Ürünün Yapıldıkları Malzemeye Göre Sınıflandırılması
4.4. Tipler- Türler
- Sadece tübles lastik supaplar
- Bastırılarak oturtulan (snap-in) supap
- Kelepçeli (clamp-in) supaplar
- O-ringi olan kelepçeli supaplar
- Contalı kelepçeli supap
- Sadece iç lastik için supaplar
- Kauçuk kaplı supaplar
- Kauçuk esaslı supaplar
- Kauçuk yarı kaplanmış supap
- Vidalı genel supaplar
- Geniş delikli supaplar
- Metal esaslı supaplar
5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
Standartlar uygun olarak üretilmeyen supapların; araçlar seyir halinde iken deforme olması sonucunda can ve mal kaybına sebebiyet verecek kazalara yol açma ihtimali bulunmaktadır.