Femko Belgelendirme; 2014/34/AB ATEX Yönetmeliği kapsamında ex-proof cihazlar (Potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanan, üretilen ekipman ve koruyucu sistemler) üreten imalatçılara, Patlamadan Korunma Dokümanı, Ek 3 (Modül B) AB Tip İncelemesi Modülü (seri üretim için belgelendirme), EK 4 (Modül D) İmalat Sürecinin Kalite Güvencesini Esas Alan Tipe Uygunluğu, EK 6 (Modül C1) Denetimli Ürün Deneyi ve Üretimin Dahili Kontrolünü Esas Alan Tipe Uygunluk, Ek 7 (Modül E) Ürün Kalite Güvencesini Esas Alan tipe uygunluk, EK 8 (Modül A) Madde 15.1.b (ii) Üretimin Dahili Kontrolü Modülü, Ek 9 (Modül G) Birim Doğrulamasını Esas Alan Uygunluk Modülü (seri üretimi olmayan, adetli üretimler için cihaz başı belgelendirme) gibi ATEX belgelendirme modülleri kapsamında Teknik Dosya Denetimleri ve Atex Sertifikası işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.
1. GİRİŞ
Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan ikaz lambaları ile ilgili güvenlik gereklerini belirtmektedir. Bulunduğu ortama göre farklı koruma tiplerine sahip exproof ikaz lambaları; madenler ve yer üstü muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılmak için tasarlanmıştır. Genellikle alüminyum, polyester ve pirinç gövde olarak farklı renklerde satışa sunulan cihazların farklı modelleri mevcuttur. Maden ocakları, fabrika bacaları, uçak pistleri, dolum tesisleri, tv ve radyo vericileri gibi yerlerde kullanılan exproof ikaz lambalarının kullanım alanı oldukça geniştir. Exproof ikaz lambası örnekleri aşağıdaki resimde verilmiştir.
2. AMAÇ
Muhtemel patlayıcı ortam olarak adlandırılan ve tehlikeli sahalarda kullanılan Exproof ikaz lambalarının piyasadaki mevcut durumlarının, “Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik(94/9/AT)” kapsamında değerlendirilerek, belirli standartlar doğrultusunda uygunluk denetimlerinin (etiket, işaret, doküman, test ve muayene…) yapılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, piyasada bulunan güvensiz ürünlerin piyasadan çekilmesi veya düzeltilerek piyasaya sunulması gerekmektedir.
Böylece, hem piyasada bulunan ürünler güvenli hale getirilerek tüketici korunacak, hem de haksız rekabetin önüne geçilecektir. Bu amaçlar doğrultusunda yapılacak faaliyetler ise:
- Piyasada bulunan exproof ikaz lambalarının marka/modellerinin tespiti,
- Yönetmelik ve standartlara uygunluğunun belirlenmesi,
- Risk teşkil eden ürünlerin piyasadan çekilmesi,
- Ürünle ilgili teknik düzenlemenin eksik veya yetersiz olduğu durumlarda süre verilerek gerekli düzeltmelerin yapılması,
- Üretici ve tüketicileri bilinçlendirerek konuya verilen ehemmiyetin artırılması,
- Denetim sonuçlarını değerlendirerek istatistiksel veriye dönüştürülmesi ve bu verilerden çıkan sonuçlar ile ülkemizdeki iş kazalarını minimum seviye indirmeyi sağlamaktır.
3. DAYANAK
Exproof ikaz lambası denetim sürecinde gereken mevzuat listesi aşağıda verilmiştir;
3.1. Kanun
4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
3.2. Yönetmelikler
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)
3.3. İlgili Standartlar
Exproof ikaz lambalarının denetiminde kullanılacak standartlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
4. TEKNİK BİLGİLER
Exproof ikaz lambaları, monte edilen ortamın özelliği göz önüne alınarak, ortama uygun koruma tipinde olanı seçilir.(Tablo-1) Normal çalışmaları gereği ark çıkarmayan ikaz lambalarında en önemli sorun; cam yüzeyi ve duy kenarlarının yüzey sıcaklığıdır. Bunu gidermek için lambalar büyük yapılarak yüzey sıcaklığı düşürülmeye çalışılmıştır. Sürekli kullanım için tasarlanan exproof ikaz lambalarında; en dışta genelde tel koruma kafes içerisinde cam ya da polyesterden oluşan mahfaza mevcuttur. Aydınlatma için kullanılan, kırmızı, sarı, yeşil, mavi ve kehribar renk seçenekleri olan; halojen, led, flaş veya akkor lamba, duy, gövdeyi oluşturan korozyona dayanıklı alüminyum, pirinç, plastik gövde ve montaj kısmından oluşmaktadır. Ortalama ağırlıkları 2 – 6 kg arasında olan bu cihazlar, IP65, IP66 gibi toz ve suya karşı yüksek mekanik korumaya sahiptirler. Exproof ikaz lambalarının kısımları aşağıdaki resimde verilmiştir.
4.1. Exproof İkaz Lambası Çeşitleri
Exproof ikaz lambaları, ışık verme tipine göre aşağıdaki çeşitlere ayrılır. Bunlar:
a) Sabit Işıklı Exproof İkaz Lambaları: Genellikle acil çıkış kapısını göstermek için kullanılan ikaz lambalarıdır.
b) Döner Işıklı Exproof İkaz Lambaları: Cam mahfazanın içinde bulunan çeşitli renkteki ampul, parlak ve dönen bir levhanın önüne konulmaktadır. Dönüş hızları genellikle 60-80 devir/dakika arasındadır. Döner ışıklı exproof ikaz lambalarına örnekler aşağıdaki şekilde verilmiştir.
c) Çakar Işıklı Exproof İkaz Lambaları: Flaş ışıklı ikaz lambası da denilen bu cihazlar aniden yanıp sönen exproof ikaz lambalarıdır.
d) Yanıp Sönen Exproof İkaz Lambası: Belirli periyotlarla yanıp sönen ikaz lambasıdır. Genellikle 2 saniyeden daha kısa sürede yanıp sönen lambalardan oluşmaktadır. Aşağıdaki resimde yanıp sönen exproof ikaz lambasına örnek verilmiştir.
e) Solar Exproof İkaz Lambası: Enerjisini güneşten alan bu ürün, yüksek gerilim hatlarında kullanılmaktadır. Genellikle telefon, televizyon ve radyo kulelerinde kullanılmaktadır.
f) Sesli ve Işıklı (kombine) Exproof İkaz Lambaları: Bu ikaz lambaları ışık ve hoparlör kullanarak sesli ikaz veren kombine cihazlardır. Sesli ve ışıklı exproof ikaz lambalarına aşağıdaki şekilde örnekler verilmiştir.
4.2. Exproof İkaz Lambalarının İşaretlenmesi
Exproof İkaz Lambalarının İşaretlenmesine örnek etiketler ve açıklaması aşağıdaki şekillerde verilmiştir.
5. EXPROOF İKAZ LAMBALARININ TAŞIDIĞI RİSKLER
İkaz lambaları, bulundukları muhtemel patlayıcı ortamda kendisinden veya cihazın cam yüzeyinde meydana gelebilecek aşırı ısınma ve kıvılcım çıkarmaya sebep olabileceğinden exproof özellikte üretilmesi gerekmektedir. Ürünün etiketinde hangi patlayıcı ortamda kullanılması gerektiği belirtilmektedir(örn: Zone1, Zone2). Ayrıca belirtilen Zone seviyesini karşılayan cihaz, örnek olarak Zone1 için üretilmiş ise, cihaz Zone2 için kullanılabilir ancak Zone0 için kullanılması sakınca oluşturur.
Ürünün kullanım esnasında en çok yapılan hata, lambayı değiştirirken elektrik gücünün kesilmemesidir. Bu durum patlayıcı ortamlarda tehlike arz etmektedir.
Femko Muayene, tüm bunların dışında ATEX 137 (99/92/EC) Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Uygunluk Muayenesi, EN 60079-14 Patlayıcı Ortamlarda Tesis ve İşletmelerdeki Elektrik Tesisat Uygunluk Muayenesi, EN 60079-10-1 ve EN 60079-10-2 Standartları kapsamında Proje uygunluk Muayenesi gibi alanlarda da çözümler sunmaktadır.