MAKİNA
ASANSÖR
LVD
EMC
YAPI
GEZİ TEKNELERİ
GAZ YAKAN
TIBBİ CİHAZ
ISO 9001
ISO 14001
ISO 22000
ISO 27001
OHSAS 18001
ISO 13485
ISO 10002
ISO 50001
KALDIRMA
BASINÇLI
ELEKTRİKSEL
ASANSÖR
LVD TESTİ
EMC TESTİ
SIZDIRMAZLIK
YANGIN TESTİ
GÜRÜLTÜ TESTİ
MEKANİK TEST
Femko Belgelendirme; 2014/34/AB ATEX Yönetmeliği kapsamında ex-proof cihazlar (Potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanan, üretilen ekipman ve koruyucu sistemler) üreten imalatçılara, Patlamadan Korunma Dokümanı, Ek 3 (Modül B) AB Tip İncelemesi Modülü (seri üretim için belgelendirme), EK 4 (Modül D) İmalat Sürecinin Kalite Güvencesini Esas Alan Tipe Uygunluğu, EK 6 (Modül C1) Denetimli Ürün Deneyi ve Üretimin Dahili Kontrolünü Esas Alan Tipe Uygunluk, Ek 7 (Modül E) Ürün Kalite Güvencesini Esas Alan tipe uygunluk, EK 8 (Modül A) Madde 15.1.b (ii) Üretimin Dahili Kontrolü Modülü, Ek 9 (Modül G) Birim Doğrulamasını Esas Alan Uygunluk Modülü (seri üretimi olmayan, adetli üretimler için cihaz başı belgelendirme) gibi ATEX belgelendirme modülleri kapsamında Teknik Dosya Denetimleri ve Atex Sertifikası işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.
1. GİRİŞ
Bu rehber muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan armatürler ile ilgili güvenlik gerekliliklerini belirtmektedir. Muhtemel patlayıcı ortamları barındıran üretim tesislerinde, madenlerde, akaryakıt tesisleri vb. alanlarda kullanılmaktadır.
Ex-proof Armatür, basitçe yanma ve patlama ihtimali olan bölgelerde kullanılmak üzere özel olarak üretilen aydınlatma armatürleridir. Armatürün gövdesi polikarbonat ise şeffaf kapağı polyester olur. Kapak ile gövde arasında sızdırmazlığı sağlayan bir çeşit conta bulunur. Gövde polikarbonat (şekil-1) olduğu için standart olarak polyamid (bir çeşit plastik) veya metal ex-proof kablo rakorları ve kör tapalar kullanılır. Armatürün içerisindeki balastlar endüktif ya da elektronik şeklinde seçenek olarak sunulur. Çoğu ex-proof armatür üreticisi ex-proof balast kullanmazlar, kıvılcım atmadığı için elektronik balastları tercih ederler.
Döküm gövdeli (şekil-2) ex-proof armatürlerde ise kapak için damperli cam kullanılır. Kapak ve gövde arasındaki sızdırmazlık yine polikarbonat gövdeli armatürlerde olduğu gibi conta aracılığı ile sağlanır. Döküm gövdeli ex-proof armatürler “d” sınıfı korumaya sahip oldukları için her çeşit balast kullanılabilir. Standart olarak metal kablo rakoru kullanılır.
2. AMAÇ
Patlayıcı ve yanıcı ortamlar olarak bilinen tehlikeli sahalarda kullanılan 94/9/ AT kapsamındaki ürünlerin piyasadaki mevcut durumlarının ‘’Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili (94/9/AT)’’ Yönetmelik kapsamında değerlendirilerek, belirtilen standartlar doğrultusunda uygunluk denetimlerinin (etiket, test ve muayenelerinin) yapılması ve sonuçlarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda yapılacak faaliyetler;
- Piyasada bulunan ürünlerin marka/model bazında tespit edilmesi,
- Yönetmeliğe uygunluk seviyelerinin belirlenmesi,
- Denetim mekanizmalarının sorunsuz işletilebilmesi için gereken faaliyetlerin planlanması,
- Risk teşkil eden ürünler için gerekli önlemlerin alınması,
- Gerektiğinde laboratuvar test imkanlarından yararlanılması,
- Denetim sonuçlarının değerlendirilerek istatistiksel veriye dönüştürülmesi,
- İlgili kuruluşların bilgilendirilerek konuyla ilgili bilinçlenmenin arttırılmasıdır.
3. DAYANAK
Exproof Armatürlerde kullanılan koruma tipleri ürünlerin kullanıldığı ortamlara göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu ürünün denetim sürecinde gerekli olacak mevzuat listesi aşağıda verilmiştir.
1. Kanun:
- 4703 Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
2. Yönetmelikler:
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
- Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili (94/9/AT) Yönetmelik
3. İlgili Standartlar:
- Exproof Armatürün denetlenmesinde kullanılacak standartlar Tablo 1’de verilmiştir.
4. TEKNİK BİLGİLER
Exproof Armatürler monte edildikleri ortamın özelliği göz önünde bulundurularak, ortama uygun olan koruma tipine (Tablo-1) göre tercih edilmektedir. Bu koruma tipleri TS EN 60079-0, TS EN 60079-1, TS EN 60079-2, TS EN 60079-7, TS EN 60079-11,TS EN 60079-15, TS EN 60079-18, TS EN 60079-31 standartları kapsamında bulunmaktadır.
Akkor flamanlı ampuller (Şekil-3) normal çalışmaları gereği ark çıkarmazlar. Patlayıcı ortamda tehlikeye sebep olan; flamanın 2000°C’yi aşan ısısı ve ampulün cam yüzeyinin sıcaklığıdır. Flaman sıcaklığının sorun teşkil etmediği ve ampul kırıldığında hemen soğuyarak patlamaya neden olmadığı deneylerle ispat edilmiştir. En önemli sorun ise ampulün cam yüzeyinin ve duy kenarlarının yüzey ısısıdır. Bu ısıyı azaltmak için ampulün biraz daha büyük imal edilmesi yeterli olmaktadır.
“D tipi” ampul aydınlatmalar özel imal edilmiş bir cam fanus ile kaplıdır. Bu cam 10 veya 15 atmosfer statik basınca ve ayrıca darbelere dayanıklı olarak imal edilmiş olmalıdır. Korumanın istediği basınca dayanıklı muhafazayı cam fanus oluşturmaktadır, ampulun değişimi için elektriğin kesilmiş olması gerekmektedir.
“D ve E tipi” karışık korumanın bulunduğu armatürlerde ampul değişimi esnasında elektriğin kesilmesi şart olmasına rağmen pratikte pek uyulmamaktadır. Bu sebeple gerilim altında ampulü değişebilen armatür geliştirilmiştir. Değişim esnasında ark ampulün dip kısmından çıkar. Yaylı bir mekanizma ile kontağın duyun dışında ufak hacimli başka bir bölmede oluşması sağlanır. Ampulün üzerine cam fanus geçirilir ve tel kafesle de darbelere karşı korunmalıdır. Bu tip armatürlerin üzerlerinde d ve e-tipi korundukları belirtilmektedir. Normal ticari ampuller kullanılabildiğinden ve değişimi de pratik olduğundan yaygın bir kullanım alanı bulmuştur.
Ürün ile ilgili olarak örnek etiket şekil 4’te görülmektedir.Etiket açıklamalarına dair bilgiler genel bölümde açıklanmıştır.
5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
Kullanılacak armatürlerin bulundukları ortamda kendileri veya çeşitli ateşleme kaynakları sebebiyle meydana gelebilecek aşırı ısınma, kıvılcım veya arkların patlamaya sebep olabileceğinden exproof özellikte üretilmeleri gerekmektedir. Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan ürünler, uygun zone (alan) sınıflandırmasına göre kullanılmalıdır, ürün belirtilen zone seviyesinin karşıladığı gerekleri taşımazsa ya da gereken zone seviyesinin daha alt seviyesinde bir korumaya sahipse, ortam için gerekli korumayı sağlayamaz. Örneğin Zone 0 olarak belirtilen alanlara, Zone 1 veya Zone 2 gereklerini taşıyan teçhizatlar kullanılırsa ortamın güvenlik gerekleri karşılanmamış olur.
Femko Muayene, tüm bunların dışında ATEX 137 (99/92/EC) Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Uygunluk Muayenesi, EN 60079-14 Patlayıcı Ortamlarda Tesis ve İşletmelerdeki Elektrik Tesisat Uygunluk Muayenesi, EN 60079-10-1 ve EN 60079-10-2 Standartları kapsamında Proje uygunluk Muayenesi gibi alanlarda da çözümler sunmaktadır.
