I. GİRİŞ
Emniyet kemerleri, motorlu taşıtlarda iç güvenliği etkileyecek olan pasif güvenlik elemanlarının başında yer almaktadır. Çarpma sonucu savrulan bir cisim ya da insan bedeni eninde sonunda bir engelle durdurulur. Bir çarpma anında araç saniyenin onda birinde durmasına rağmen; araç içindeki eşyalar ve araçta bulunan kişiler eğer emniyet kemeri takılı değilse direksiyon, kontrol paneli ya da ön cam tarafından durdurulana kadar aynı hızdaki hareketlerine devam edeceklerdir. Bir emniyet kemerinin temel işlevi çarpma anında oluşabilecek etkileri vücudun daha güçlü bölgelerine yönlendirerek ölüm ve yaralanma riskini azaltmaktır. Bu açıdan emniyet kemerleri kaza önleyici değil, başta kafa ve göğüs yaralanmaları olmak üzere olası bazı yaralanma türlerine karşı geliştirilmiş koruyucu düzenekler olup, motorlu araç sürücüleri ve yolcuları tarafından kullanılmaktadır.
Doğru takılmış bir emniyet kemeri:
- Çarpma etkisiyle vücutta meydana gelen sarsıntının kademe kademe azalmasını sağlamakta,
- Kaza anında meydana gelen çarpma etkisini vücut yapısındaki en güçlü noktalara yöneltmekte,
- Çarpma etkisinin vücutta tek noktada toplanmayıp dağılmasını sağlamakta,
- Çarpma anında koltuktan fırlamayı engellemekte,
- Hassas ve en önemli organların yer aldığı kafa ve omuriliğin herhangi bir yere çarpmasını önlemektedir.
Bu açıdan değerlendirildiğinde, emniyet kemerleri ile ilgili gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinin insan sağlığı, can ve mal güvenliği açısından taşıdığı önem dikkat çekmektedir.
Bu kapsamda emniyet kemerlerinin tasarım, üretim ve depolanması aşamalarında uyulması gereken güvenlik gereklerini belirtmekte olup, gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde ilgili personele yardımcı olması amacıyla hazırlanmıştır.
II. AMAÇ
Emniyet kemerlerine yönelik gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç;
- Kapsamlı bir tarama yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti,
- Tespit edilen ürünlerin uygunluk seviyelerinin belirlenmesi,
- Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi,
- Haksız rekabetin önlenmesi, üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,
- Teknik düzenlemesine uygun olmadan üretilen emniyet kemerleri sebebiyle meydana gelebilecek yaralanma, can ve mal kayıplarının önlenmesi,
- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır.
III. DAYANAK
- 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanuna,
- Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmeliğe,
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliğine,
- BM/AEK R-16 “I. Güç Tahrikli Taşıtlarda Yetişkin Yolcular İçin Emniyet Kemerlerinin ve Bağlama Sistemlerinin II. Emniyet Kemerleri İle Donatılmış Taşıtların Onayı İle İlgili Hükümler” Teknik Düzenlemesine dayanılarak hazırlanmıştır.
IV. ÜRÜN HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER
Sürücü ve yolcu sınırlama sitemlerinden olan emniyet kemerleri, iç güvenliği etkileyecek olan pasif güvenlik elemanlarının başında yer alır. Bir emniyet kemerinin temel işlevi; çarpma anında oluşabilecek etkileri vücudun daha güçlü bölgelerine yönlendirmek, sürücü ve yolcunun araç iç parçalarına çarpmasını engelleyerek ölüm ve yaralanma riskini azaltmaktır. Bu açıdan emniyet kemerleri kaza önleyici değil, başta kafa ve göğüs yaralanmaları olmak üzere olası bazı yaralanma türlerine karşı geliştirilmiş koruyucu düzeneklerdir.
4.1. Emniyet Kemeri Çeşitleri
Emniyet kemerleri tiplerine göre üçe ayrılır:
a. Karın Altı Kemeri Bağlaması yalnızca kullanıcının karın altından yapılan kemerlerdir.
b. Çapraz Kemerler (İki Noktalı) Kullanıcının göğsünün ön tarafından geçerek bir omuzdan diğer taraftaki kalçasına uzanan ve çapraz olarak bağlanan kemerlerdir.
c. Üç Noktalı Kemerler Çapraz kemer ve karın altı kemerden oluşan ve araca üç noktadan monte edilmiş olan kemerlerdir. Acil durum kilit toplayıcı (ELR) özellikli üç noktalı emniyet kemeri, takan kişi hareket ettikçe otomatik olarak açılıp toplanır ancak, ani bir durma veya sarsıntı anında koruma amacıyla otomatik olarak kilitlenir.
4.2. Emniyet Kemerleri Üzerinde Bulunması Gereken İşaretlemeler
ECE R-16 teknik düzenlemesine göre onaylanmış bir emniyet kemeri sistemi, imalâtçının ismi, isminin baş harfi, ticari ismi veya markası ile birlikte açık ve silinmeyecek bir şekilde tip onayı işareti taşımalıdır.
Yukarıdaki onay işareti, yönetmeliğin onay tarihindeki 04 serisi değişiklikleri içerdiğini, kemerin 042439 numarası altında Hollanda’da (E4) onaylandığını ve üç nokta kemer (“A”) olduğunu ve enerji sönümleyici ile (“e”) donatıldığını göstermektedir.
V. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
Çarpışma esnasındaki eylemsizlik kuvvetinin etkisiyle emniyet kemerinin makara sistemi kilitlenerek sürücü ve yolcunun araç iç parçalarına çarpması engellenerek hareketleri sınırlanmaktadır. Makara sisteminin teknik düzenlemelere uygun olmaması durumunda, kaza esnasında makara kilit sisteminin devreye girmemesi, dolayısıyla sürücü ve yolcuların araç içerisindeki parçalara çarpması veya araç içerisinde savrulması riski ortaya çıkmaktadır.
Emniyet kemerinin kumaşı ilgili teknik düzenlemedeki şartları karşılamayacak şekilde üretilmesi durumunda, kaza esnasında kemerin kopma riski bulunmaktadır. Emniyet kemerinin kumaşının uygun olmamasında doğacak bir diğer risk ise kaza esnasında kumaşın sürücü veya yolcuların vücudunda kesik, ezik ve yaralanmalara sebebiyet verebilmesidir.