Dinamit – CE Belgesi

Femko Belgelendirme; 2014/34/AB ATEX Yönetmeliği kapsamında ex-proof cihazlar (Potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanan, üretilen ekipman ve koruyucu sistemler) üreten imalatçılara, Patlamadan Korunma Dokümanı, Ek 3 (Modül B) AB Tip İncelemesi Modülü (seri üretim için belgelendirme), EK 4 (Modül D) İmalat Sürecinin Kalite Güvencesini Esas Alan Tipe Uygunluğu, EK 6 (Modül C1) Denetimli Ürün Deneyi ve Üretimin Dahili Kontrolünü Esas Alan Tipe Uygunluk, Ek 7 (Modül E) Ürün Kalite Güvencesini Esas Alan tipe uygunluk, EK 8 (Modül A) Madde 15.1.b (ii) Üretimin Dahili Kontrolü Modülü, Ek 9 (Modül G) Birim Doğrulamasını Esas Alan Uygunluk Modülü (seri üretimi olmayan, adetli üretimler için cihaz başı belgelendirme) gibi ATEX belgelendirme modülleri kapsamında Teknik Dosya Denetimleri ve Atex Sertifikası işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.

1. GİRİŞ

Dinamitlerle ilgili uyulması gereken temel güvenlik gereklerini belirtmektedir. Dinamitin ana kullanım alanları inşaat, madencilik ve yıkımdır. Son yıllarda daha üstün özelliklere sahip patlayıcıların piyasaya sürülmesiyle kullanımı azalmıştır. Ülkemizdeki tek üreticisi Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu olup ürünleri bayilik sistemi ile satılmaktadır. Ankara, Balıkesir, Balıkesir, Malatya ve Afyonkarahisar illerinde diğer sivil patlayıcıların yanı sıra zaman zaman dinamit de ithal eden birkaç firma mevcuttur. Tüm sivil patlayıcılarda olduğu gibi, dinamitlerin ithali, taşınması, depolanması gibi hususlar İçişleri Bakanlığının iznine tabiidir.

grey

2. AMAÇ

Dinamitlere yönelik piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç;

  • Günden güne gelişen inşaat sektöründe kullanımlarının gittikçe yaygınlaşması ve kullanımlarının büyük risk içermesi nedeniyle piyasada bulunan dinamitlerin (93/15/AT) Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik’te öngörülen Temel Güvenlik Şartlarını karşılama seviyelerinin tespit edilmesi,
  • Gerçekleştirilecek denetimler sonucunda risk taşıyan güvensiz ürünlerin tüketiciye ulaşmasının önlenmesi ve Temel Güvenlik Şartlarını sağlayan dinamitlerin piyasaya sürülmesinin sağlanarak çevre /insan sağlığının korunması,
  • Denetimle görevli personelin eğitilmesi, ilgili Kurumların bilgilendirilmesi suretiyle alınan önlemler ve gerçekleştirilen denetimlere ilişkin piyasada farkındalık oluşturulması,
  • Piyasada satılan ürünlerin uygunluklarının sağlanarak haksız rekabetin önlenmesi,
  • Denetim sonuçlarının değerlendirilerek zaman içerisinde istatiksel veriye dönüştürülmesidir.

3. DAYANAK

  • Bu çalışmada bahsi geçen ürünün denetim sürecinde gerekli olacak mevzuat aşağıda verilmiştir.

1. Kanun:

  • 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun,

2. Tüzük:

  • 87/12028 Karar sayılı Tekel Dışı Bırakılan Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Satışı, Kullanılması, Yok edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına ilişkin Tüzük

3. Yönetmelikler:

  • (93/15/AT) Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik
  • Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği

4. DİNAMİTLER HAKKINDA TEKNİK BİLGİ

Dinamit, 3 ölçü nitrogliserin, 1 ölçü diatomit ve küçük bir miktar sodyum karbonatın karıştırılmasıyla elde edilir. Hamur halinde olan karışım klasik çomak şekline getirilir ve kağıda sarılır. Genellikle 20 cm uzunluğunda ve 2,5 cm çapında çomaklar halinde satılır ancak başka boyları da mevcuttur. Diatomit ya da silisyumdioksit kimyasal formülüne sahip Kizelgur dinamiti artık nadiren kullanılmaktadır. Bazen nitrogliserini emdirmek için nitro-selüloz kullanılır. Bu durumda ürün jele benzer ve bu patlayıcılar jelatin dinamitleri ismini alır. Su altında bile kullanılabilirler.

Dinamit Kesit Diyagramı:

  • A. Talaş (veya nitrogliserine emdirilmiş uygun tipte başka malzeme)
  • B. Patlayıcı malzemeyi çevreleyen koruyucu kaplama
  • C. Fitil (Genellikle patlatma fünyesi eklenerek kullanılır.)
  • D. Dinamitleri bir arada tutabilme amaçlı metal şeritler

grey

Günümüzde dinamit nitrogliserinin gliserintrinitrat ve kendi gibi patlayıcı bir bileşik olan etilen glikol dinitrat karışımından hazırlanmaktadır. Etilen glikol dinitrat donmayı önlemek için katılır. Dinamitin katı kısmı, kağıt hamuru veya diğer karbonlu yanıcı maddelerden ve patlamada yanma oksijenini sağlayacak sodyum nitrat veya amonyum nitrattan meydana gelmektedir. Dinamitlerin güçlü ve duyarlı oluşları diğer faktörlere de bağlı olmakla beraber daha çok ihtiva ettikleri Nitrogliserin yüzdesine bağlı olarak büyük farklılıklar gösterir. Dinamit içindeki nitrogliserin muhtevası istenen patlama gücüne veya hızına göre % 5’ten % 90’a kadar değişir.

Dinamitler; Ticari ve Askeri dinamitler olmak üzere ikiye ayrılır. Askeri dinamitler bu rehber kapsamında değildir.

Ticari Dinamitler

Başlıca; jelatinit dinamit (en yaygın kullanılan klasik dinamit), Grizu güvenli (anti grizu) dinamit, Gom IIA-1 Dinamit (çok sert kayaların patlatılmasında kullanılan), Elbar-1 Dinamit (Kanal Patlatmaları ve kontrollü yıkım patlatmalarında kullanılan), ve Sismik dinamit gibi tipleri mevcuttur. Piyasada sıkça rastlanan tiplerinden bazıları;

a) Saf Dinamit : Patlayıcı olmayan bir cisme emdirilmiş Nitrogliserin sıvı maddesinden oluşur. Bu dinamit yüksek bir infilak hızına sahip olduğundan tahrip etkisi kırıcı ve paralayıcıdır. Suya direnci azdır. Bu nedenle sualtı tahriplerinde 24 saat içinde ateşlenmelidir.

b) Amonyum Dinamit : Esas patlayıcı unsur olarak Nitrogliserini ve ilaveten amonyum nitrat tahrip maddesini ihtiva eder. Bileşim yüzdesi saf dinamitinkine benzer bir usulle hesaplanır. İnfilak hızı orta derecede olduğundan daha çok gevşetici bir tahrip etkisi meydana getirir. Sualtı tahrip çalışmaları için uygun değildir.

c) Jelatin Dinamit : Nitrogliserin içinde eritilmiş pamuk barutundan oluşan plastik (pelte) bir dinamit olup, suya direnci oldukça yüksektir. Sualtı tahriplerinde, arazi temizlemede, çukur açmada ve sert kayalıklı taş ocaklarında kullanılmaya elverişlidir.

d) Amonyum – Jelatin Dinamit: Amonyum nitrat katılmış nitrogliserinlerinin pamuk barutunda eritilmesinden oluşan plastik bir dinamittir. Su altında kullanılmaya uygundur.

Makine Kimya Endüstrisi Kurumunca üretilen bazı dinamit çeşitleri ve içerikleri aşağıda verilmiştir;

  • MAKKİM – EL 80: Bileşiminde NG (Nitro Gliserin), DNT (Di Nitro Tolüen) ve Amonyum Nitrat ihtiva eden bir dinamittir.
  • Granür Klorür Dinamiti: Bileşiminde Amonyum Nitrat, NG, NC ve NaCl (Sodyum Klorür) ihtiva eder. Bu dinamitin içinde bulunan NaCl maden ocaklarında grizu patlamasına neden olan metan gazı çıkışını önler.
  • Elmonit – 1 – Dinamiti: Bileşiminde NG, NC ve TNT ihtiva eden patlayıcıdır. Bu tür dinamitlerin gücü saniyede 2500 – 6000 m/sn. dir. • GOM – 1 Dinamit: Bileşiminde NG, NC ve CaCO3 ( Kalsiyum Karbonat) bulunur.
  • GOM – 2 Dinamit: Bileşiminde NG, NC, CaCO3, NaNO3 (Sodyum Nitrat) ve odun unu vardır.
  • GOM 2A – 1 – Dinamiti: Bileşiminde NG, NC, Amonyum Nitrat, CaCO3 ve odun unu ihtiva eder.
  • Jelatinit Dinamit: Bileşiminde NG, NC, Amonyum Nitrat, Kalsiyum Karbonat, DNT (Di Nitro Tolüen) ve Odun Unu bulunur.
  • Sismik Dinamit: Bileşiminde NG, NC, Kalsiyum Karbonat, Sodyum Nitrat, Odun Unu ve D-1 Amonyum Fosfat bulunur.

grey

Dinamit hamuru sağlam ve neme dayanıklı, parafinlenmiş kağıt, plastik ya da ince antistatik madensel sargıdan yapılmış kartuş içinde bulundurulur. Kartuşlar kapsül veya ateşleyici maddelerle birleştirilmez, üzerlerine okunaklı harflerle dinamitin ticari adı, ağırlığı ve üretim yılı yazılır.

Kartuşlar, en az iki buçuk kilogram, en çok on kilogram ağırlığında, en az dört milimetre kalınlığında, patlama direnci en az beş kilogram/santimetrekare olan oluklu mukavvadan kutulara yerleştirilir. Gerektiğinde kartuşların sallanmaması ve kusma halinde nitrogliserinin emilmesi için kartuş aralarına kuru testere talaşı veya buna benzer toz maddeler yerleştirilir. Kutuların içine ‘Kullanma ve Güvenlik Talimatı’ konur. Kutu kapaklarının üstüne dinamitin üretildiği fabrikanın adı ve yeri, ticari adı, miktarı, üretim tarihi, donar ya da donmaz tipte olduğu, grizu güvenlikli olup olmadığı yazılı bir etiket yapıştırılır. Kutuların kapakları yapıştırıcı bir bantla kapatılır. Kutular hava ve su sızdırmayacak biçimde parafinle kaplanır veya sağlam polietilen, ya da uygunluğu Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca onaylanmış başka maddelerden yapılmış torbalara yerleştirilir ve torbaların ağzı hava ve su geçirmeyecek biçimde bağlanarak kapatılır. Bu kutu ve torbaların iki buçuk kilogramlık olanlarından sekiz adedi, beş kilogramlık olanlarından dört adedi ve on kilogram olanlarından iki adedi az 7 mm kalınlığında patlama direnci en az on kilogram/santimetrekare doppel-doppel oluklu mukavvadan yapılmış sandık içerisine, torba ağızları karşılıklı birbirlerine ve içe doğru gelecek biçimde yerleştirilir.

Sandıkların üzerine dinamitin üretildiği fabrikanın adı ve yeri, ticari adı, net ve brüt miktarı, üretim tarihi, kafile numarası şablon kullanarak kolay silinmeyecek bir boyayla yazılır. Yukarıda belirtilen hükümler, ithal edilen dinamitler hakkında da uygulanır.

20287 sayılı Patlayıcı Maddelerin Yok Edilme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik gereğince tehlikeli olabilecek bozulma şekilleri belirlenmiştir. Ancak, numune alma, taşıma ve imha işlemleri İçişleri Bakanlığı özel iznine tabidir. Bahsi geçen Yönetmelikten yararlanarak dinamitlerde olası bozulma şekilleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

grey

Dinamitler, (93/15/AT) Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik’te belirtilen temel emniyet gereklerini karşılamak zorundadır.

5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER

Nitrogliserin kendi başına çok kuvvetli bir patlayıcıdır ve saf hali şoka duyarlıdır. Yani ani hareketler patlamasına sebep olabilir. Nitrogliserin, üretimi üzerinden zaman geçtikçe daha da kararsız maddelere dönüşür ve taşınmasındaki tehlike artar. Diatomite adsorbe edildiği zaman nitrogliserinden doğan tehlike azaltılmış olur. Bu riskler patlamaya, yanmaya ve hatta ölümlü kazaya sebebiyet vererek insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan/ bitki yaşam ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması açısından cana, mala ve çevreye zarar verici niteliğe sahip olabilmektedir. Bu sebeple söz konusu risklerin önceden dikkatli bir biçimde ve ayrıntıları ile tanımlanıp değerlendirilmesi ve aynı zamanda kullanım ve taşınma sırasında bu riskleri minimize edecek veya tam olarak ortadan kaldıracak önlemlerin alınması gerekmektedir.

Femko Muayene, tüm bunların dışında ATEX 137 (99/92/EC) Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Uygunluk Muayenesi, EN 60079-14 Patlayıcı Ortamlarda Tesis ve İşletmelerdeki Elektrik Tesisat Uygunluk Muayenesi, EN 60079-10-1 ve EN 60079-10-2 Standartları kapsamında Proje uygunluk Muayenesi gibi alanlarda da çözümler sunmaktadır.

Hizmetlerimiz

Diğer CE Belgeli Ürünler

Diğer Yazılarımız