Lastikler – CE Belgesi

I. GİRİŞ

Motorlu araçların hareketli aksamlarından biri olan lastikler, araç kaynaklı kazaların önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Rehber içerisinde M, N ve O kategorisi araçlar için tasarlanan lastikler, kaplama lastikler ve lastik verimlilik etiketlemesine ilişkin bilgiler yer almaktadır.

II. AMAÇ

Lastiklere yönelik piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç;

• Geniş kapsamlı bir ürün araştırması yapılarak marka/model ve işlev bazında ürünlerin tespit edilerek piyasa taraması gerçekleştirilmesi,
• İthalat aşamasında bu ürünlere yönelik denetim gerçekleştirilmediğinden tüketicinin korunması amacıyla riskli ürünler belirlenerek bu ürünlerin piyasaya arzının engellenmesi ve bertaraf edilmesinin sağlanması,
• Firmalar arası haksız rekabetin önlenmesi,
• Üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,
• Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulması
• Riskli ürünlerin piyasaya arzının engellenmesi ile araç ve aksamlardan kaynaklanan trafik kazalarının azaltılması,
• Tip onay belgesi olmayan ürün ve firmaların tespit edilerek gerekli yaptırımların uygulanmasıdır.

III. DAYANAK

• 4703 Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
• Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
• 1222/2009/AT Lastiklerin Yakıt Verimliliği ve Diğer Esas Parametreler Gözetilerek Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik
• UNECE (BM/AEK) R-30 Binek Araçların Havalı Lastikleri ile İlgili Teknik Düzenleme
• UNECE (BM/AEK) R-54 Ticari Taşıtlar ve Römorklarının Havalı Lastikleri ile İlgili Teknik Düzenleme
• UNECE (BM/AEK) R-108 Motorlu Araçlar ve Römorkları için Kaplanmış Havalı (Pnömatik) Lastiklerin İmalatı ile İlgili Teknik Düzenleme
• UNECE (BM/AEK) R-109 Ticari Taşıtlar ve Römorkları için Kaplanmış Havalı (Pnömatik) Lastiklerin İmalatı ile İlgili Teknik Düzenleme
• UNECE (BM/AEK) R-117 Yuvarlanma Ses Emisyonları Bakımından Lastiklerin Onayı ile İlgili Teknik Düzenleme esas alınarak hazırlanmıştır.

IV. ÜRÜN HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER

1. Ürün Hakkındaki Tanımlar

1.1. Lastiğin Temel Kısımları

Lastikler başlıca 4 ana bölümden meydana gelmektedir. Şekil 1’de görüldüğü üzere sırt, yanak, topuk ve omuz kısımlarından oluşur

Sırt: Lastiğin zemine temas ettiği kauçuk bölümüdür. Yola tutunmayı, çekişi, su atmayı, soğumayı sağlayan kanal ve bloklardan oluşmuştur. Üretim sırasında kuşakların üstüne yerleştirilir. Lastiğin sırt deseni üretim sürecindeki pişirme sırasında sırt karışımının kalıp içinde şekillenmesi ile olur.

Yanak: Lastiğin çevresi boyunca sırt ve topuk bölgeleri arasında kalan, yola temas etmeyen kauçuk kısmıdır. Lastiğin yanak kısmında, yüksek mukavemetli ve hava etkilerine karşı dayanıklı karışım kullanılır. Gövdeyi yandan gelecek sürtünmelere karşı korur ve lastiğe esneklik sağlar.

Topuk: Lastiğin janta temas eden bölgesinde bulunan lastik bileşenlerinin tümüdür. Yan yana gelmiş ve kauçuk karışımı ile birbirine bağlanmış topuk teli demeti, topuk dolgusu ve jant yastığı başlıca topuk bileşenleridir. Topuk, lastiğin janta iyi oturmasını ve sıkıca bağlanmasını sağlar

Omuz: Lastiğin sırtından yanak kısmına geçiş yaptığı kalın kauçuktan yapılmış üst yanak bölgesidir. Sırt ısısını dışarı atabilmek için pencereli yapıdadır. Yanak ile sırt arasındaki kalın geçiş bölgesidir. Dışarıdan gelecek yanal darbelere karşı gövdeyi korur.

2. Ürün Sınıfları

2.1. Yapısına ve Kullanım Durumuna Göre Lastik Çeşitleri

Araç lastiklerinin gövdesi, çelik kuşaklar ve lastiğe mukavemet ve esneklik veren bir tekstil ürünü olan kord bezi katmanlarından meydana gelmektedir. Bu katmanların yerleşimine göre lastikler 3 sınıfa ayrılır:

Çapraz Katlı (Diagonal): Gövdeyi oluşturan kord bezleri damaktan damağa çapraz olarak yerleştirilmiştir. Zor esneyen, sert, yüke dayanıklı bir lastik türüdür. Lastiğin ilk üretildiği 1890’lı yıllardan bu yana günümüzde azalmakla birlikte özellikle ağır vasıtalarda başarı ile kullanılmaktadır. Lastik üzerinde “D” harfi ile ifade edilir.

Çapraz Katlı Kuşaklı: Konvansiyonel lastiklerdeki gibi çapraz katlı kord bezlerinin üzerinde çepeçevre bir de kuşak bulunur. İlk kez 1967’de ortaya çıkmış ancak daha sonra kullanımı terkedilmiştir. Lastik üzerinde “B” harfi ile ifade edilir.

Radyal: Kord bezleri diğer iki tipin aksine bir damaktan diğerine düz aynı yönde yerleştirilmiş ve üzerlerine sırt altını çepeçevre kaplayan tekstil veya çelik kuşaklar geçirilmiştir. Günümüzde özellikle çelik kuşaklı radyaller tüm araç tiplerinin en önemli lastiği haline gelmiştir. Lastik üzerinde “R” harfi ile ifade edilir.

2.2. Mevzuatta Yer Alan Lastik Sınıfları

Lastikler ürün yapısının dışında teknik mevzuata göre 3 sınıfa ayrılmış olup, ayrıntılı olarak Tablo 1’de yer almaktadır.

• C1 Sınıfı Lastikler: Esas olarak M1, N1, O1 ve O2 kategorisi araçlar için tasarımlanan lastikleri,
• C2 Sınıfı Lastikler: Tekli durumda yük kapasite endeksi ≤ 121 ve hız kategori sembolü ≥ “N” olan esas olarak M2, M3, N, O3 ve O4 kategorisi araçlar için tasarımlanan lastikleri,
• C3 Sınıfı Lastikler: Aşağıdaki yük kapasitesi endekslerinden birisi ile esas olarak M2, M3, N,O3 ve O4 kategorisi araçlar için tasarımlanan lastikleri ifade eder:

1) Tekli durumda yük kapasite endeksi ≤ 121 ve hız kategori sembolü ≤ “M”

2) Tekli durumda yük kapasite endeksi ≥ 122

3. Lastik Üzerindeki İşaretlemeler

Lastik yanağı üzerinde bulunan işaretler lastik ve jant ebadı, kesit genişliği, lastik kalınlık oranı, performans ve üretim bilgilerini içerir. Bunların bir kısmı doğrudan, bir kısmı da dolaylı olarak kullanıcıyı ilgilendirmektedir.

Örnek: Aşağıda görülen resimde görülen 205/55 R 16 91V boyutunda bir lastik incelendiğinde 205 sayısı mm cinsinden lastik genişliğini, 55 sayısı lastik kesit yüksekliğinin lastik genişliğine oranını ifade eder. Başka bir deyişle bu lastiğin kesit yüksekliği 205 mm’nin %55’ine eşittir. R harfi lastiğin radyal gövde yapısına sahip olduğunu, 16 ise lastiğin takılabileceği jantın inç olarak çapını ifade eder.

Hız Kategori Sembolleri: Bir otomobil lastiğinde, lastiğin dayanabileceği en fazla hızı, ticari araç lastiklerinde ise lastiğin taşıyabileceği yük kapasite endeksine karşılık gelen kütledeki hızı ifade eder.

Mevzuatta, kış lastikleri sırt deseni, sırt bileşimi veya yapısı, esas olarak kış şartlarında araç hareketini başlatma veya sürdürme kabiliyetine göre normal bir lastikten daha iyi bir performans elde etmek için tasarımlanan lastik olarak tanımlanmaktadır. Kış lastikleri için gövde üzerinde M+S işareti veya kar tanesi işareti yer alır.

Yük Kapasite Endeksi: Bir lastiğin, imalatçısı tarafından belirtilen kullanım istemlerine uygun olarak işletildiğinde ve ortak hız kategorisine karşılık gelen hızda tekli veya tek ve çift kullanımda lastiğin taşıyabileceği yükü gösteren tek veya çift rakamdır.

Lastik gövdesi üzerinde teknik özelliklerin yanı sıra üretimle ilgili olarak Şekil 5’te belirtilen kısaltma ve semboller de yer almaktadır.

4. Kaplama Lastikler

Lastik kaplama aşınmış olan lastiğin sırtının yenilenmesidir. Gelişen lastik teknolojisi, lastiklerin gövdesinin birkaç kez kaplanmasına olanak sağlamaktadır.

Yeni bir lastiğin maliyeti yaklaşık olarak %70 gövde %30 sırt şeklindedir. Kaplama işlemi, yeni lastik fiyatına oranla %50’den daha az bir maliyetle lastiği yenileyerek kilometre başına maliyeti düşürmektedir. Boyutundan dolayı yüksek kâr getirisi olduğundan otobüs ve kamyon gibi ağır tonajlı araçların lastiklerinin kaplanması daha fazla tercih edilmektedir. Lastik kaplama işlemi için 2 ayrı yöntem bulunmaktadır:

• Sıcak Kaplama Sistemi: Türüne göre hazırlanmış lastik hamurunun 160oC de belli basınç altında, belli zaman diliminde, profilize edilmiş kalıplar içerisinde şekillendirilip kimyasal işlemlerle yenilenmesidir. Bu sistem kaplama teknolojisinin ilk uygulaması olup özellikle iş makinesi lastiklerinde kullanılmaktadır.
• Soğuk Kaplama Sistemi: Kullanılmış lastiğin yüzeyinin tıraşlanıp, yüzeyindeki çukur ve deliklerin yama yapılarak şerit veya ring halindeki kauçuğun gövde üzerine adapte edilmesidir. Yapıştırma işlemi sonunda lastik 90 – 110oC sıcaklık aralığında, 4,5-6 bar basınçlı ortamda 4 saate yakın pişirilerek, son incelemenin ardından kullanıma hazır hale getirilir. Sıcak kaplama sistemine göre daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

24.08.2008 tarih ve 26946 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Motorlu Taşıtlar Ve Römorklarının Kaplanmış Havalı (Pnömatik) Lastikleri İmalatının Uygulaması İle İlgili Yönetmelik” in 8 inci maddesinde “R-108 veya R-109’a uygun olarak imal edilen, tip onayı belgesini haiz “E” işareti taşıyan kaplanmış havalı lastikler piyasaya arz edilir veya hizmete sokulur.” hükmü yer almaktadır. Kaplanmış lastik imalatı yapan işyerleri için R-108 ve/veya R-109 şartlarına uygun olarak alınmış tip onay belgesi aranmalıdır.

5. Lastik Verimlilik Etiketi

Avrupa Birliği ve Türkiye’de eş zamanlı olarak yürürlüğe giren 1222/2009 (AT) Yönetmeliği ile Avrupa ve Türkiye pazarındaki lastikler için etiket uygulaması zorunlu hale gelmektedir. Bu etiket, ev aletlerinin üzerinde görülen enerji verimliliğini gösteren etiketlere benzemektedir.

Etiket 3 ana konuyu içermektedir:

• Islak Zemin Yol Tutuşu: Bir lastiğin ıslak koşullarda ne kadar iyi fren yaptığını derecelendirir. Performans aralığı A (en güvenli, en kısa mesafede durma) ile G (en güvensiz, en uzun fren mesafesi) arasındadır.
• Yuvarlanma Direnci: Lastiğin dönüş esnasında zeminle olan temasından kaynaklanan ısı ve enerji kaybıdır. Lastik malzemesine bağlı olarak değişmektedir. Yakıt tüketimine etkisi büyüktür.
• Ses Seviyesi: Lastiğin oluşturduğu dış ses şekle göre 3 ayrı kategoride sınıflandırılır.

1 Dalga: Mevcut AB limitinin en az 3 dB altında olduğunu,

2 Dalga: Mevcut AB limitinin 3 dB’ye kadar altında olduğunu,

3 Dalga: Mevcut AB limitine uyumlu olduğunu belirtir.

V. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER

Tip onay süreci ürünün temel güvenlik özelliklerini içeren testleri de kapsadığından, denetim esnasında tip onay işareti ve/veya tip onay belgesi bulunmayan bir ürünle karşılaşıldığında, bu durum güvensizlik şüphesi olarak değerlendirilmelidir.

Hizmetlerimiz

Mapa Periyodik Kontrol

Hidrolik Platform Periyodik Kontrol Muayenesi

Buhar Jeneratörü Periyodik Kontrol Muayenesi

EN IEC 61000-4-2 ESD Testi (Electrostatic Discharge Test) – EMC Testi