Exproof Emniyet Şalterleri (Devre Kesiciler) – CE Belgesi

Femko Belgelendirme; 2014/34/AB ATEX Yönetmeliği kapsamında ex-proof cihazlar (Potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanan, üretilen ekipman ve koruyucu sistemler) üreten imalatçılara, Patlamadan Korunma Dokümanı, Ek 3 (Modül B) AB Tip İncelemesi Modülü (seri üretim için belgelendirme), EK 4 (Modül D) İmalat Sürecinin Kalite Güvencesini Esas Alan Tipe Uygunluğu, EK 6 (Modül C1) Denetimli Ürün Deneyi ve Üretimin Dahili Kontrolünü Esas Alan Tipe Uygunluk, Ek 7 (Modül E) Ürün Kalite Güvencesini Esas Alan tipe uygunluk, EK 8 (Modül A) Madde 15.1.b (ii) Üretimin Dahili Kontrolü Modülü, Ek 9 (Modül G) Birim Doğrulamasını Esas Alan Uygunluk Modülü (seri üretimi olmayan, adetli üretimler için cihaz başı belgelendirme) gibi ATEX belgelendirme modülleri kapsamında Teknik Dosya Denetimleri ve Atex Sertifikası işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.

1. GİRİŞ

Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan emniyet şalterlerinin tasarım ve üretiminde uyulması gereken güvenlik gerekliliklerini belirtmektedir. Şalter, elektrik devrelerinin aşırı akım, kısa devre, yüksek voltaj nedeniyle zarar görmemesi ve elektrik devresinin normal açılıp kapatılması için kullanılan elektrik devre kırıcı elemanıdır. Şalterlere aynı zamanda devre kesicisi (Circuit breaker) veya kesici denilir. Şalterler, ev aletlerini koruma amaçlı kullanıldıkları gibi, exproof özellik taşımasını gerektiren madenler ile endüstri alanlarının yanında yüksek gerilimli şalt sahalarında da (şalt sahası: elektrik üretim, iletim, ve dağıtımının yapıldığı tesisler) kullanılabilirler. Şalterlerin yüksek gerilim hatlarında kullanılmalarına disjonktör (disjonktör: ayırıcı switch) denir. Şalterlerin Resim-1’de görüldüğü gibi farklı çeşitleri mevcuttur.

grey

2. AMAÇ

Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan exproof emniyet şalterlerine yönelik gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç:

  • Piyasada bulunan muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanan exproof emniyet şalterlerinin marka / model bazında belirlenmesi,
  • İlgili mevzuata uygunluk seviyelerinin ve koruma tiplerinin tespiti,
  • Yapılan tespitler ışığında riskli ürünlerin ve bunların imâl/ithal eden firmaların belirlenmesi,
  • Denetimler ve alınan önlemler ile farkındalık oluşturularak piyasaya sunulan ürünlerin can ve mal güvenliğini sağlayacak belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanmasıdır.

3. DAYANAK

Exproof emniyet şalterlerinin denetim sürecinde gerekli olacak mevzuat listesi aşağıda verilmiştir.

3.1. Kanunlar

4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun,

3.2. Yönetmelikler

  • Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği,
  • Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili (94/9/AT) Sayılı Yönetmelik,

3.3. Standartlar

Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan anahtarların koruma tipleri ve uygulanan standartlar, kullanıldıkları ortama (Zone) göre değişkenlik gösterebilmektedirler.

grey

4. EXPROOF EMNİYET ŞALTERLERİ HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER

Emniyet şalterleri, enerjinin açılıp kapatılması için kullanıldığı devrenin başına konulur. Tek hareketle devre akımını ani olarak keserler. Genellikle elle kumandalı olmakla birlikte otomatik olarak da devreyi açıp kapayabilirler.

Emniyet şalterleri, alıcıların rahatça çalışabilecekleri akım sınırlarına göre seçilmeli; ayrıca, muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere üretilen tüm ürünler gibi, emniyet şalterleri de 94/9/AT sayılı “Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik”in Ek II bölümünde yer alan “Temel Sağlık ve Emniyet Gerekleri”ne uygun tasarımlanmalı ve üretilmelidir.

Emniyet şalterlerinin, kullanıldıkları yerlere göre; lokal, bakım, bant, kutulu, kilitli, ipli, mekanik, pozisyon, aktüatörlü, mandallı, menteşeli v.b. gibi tipleri mevcut bulunmaktadır.

grey

Emniyet şalterlerinin gövdelerinde ve yalıtkan kısımlarında ısıya ve ateşe dayanıklı, su absorbe etmeyen malzemeler kullanılmaktadır. Gövde malzemeleri genellikle cam elyaflı polyester reçineden veya metalden imal edilmekte olup dielektrik ve mekanik özellikleri çok yüksektir.

Fazlar arasındaki yalıtım mesafesi çoğu şalter tiplerinde herhangi bir atlamaya karşı oldukça geniş tutulmaktadır. Mekanizmadaki yaylar sayesinde çok hızlı bir açma-kapama işlemi olmaktadır. Özellikle döner kontak sistemi ile kontak tahribatı önlenmiştir. Yük kesme hücrelerinde ark söndürücü elemanlar vardır.

Termik manyetik şalterlerin en önemli parçaları kontaklarıdır. Kesicilerde kesilen ve taşınan akım değerleri ile konstrüksiyon göz önüne alınarak kontak alaşımı belirlenir. Kontak alaşımı olarak gümüş, grafit, nikel ve wolfram alaşımları kullanılabilir.

Hareketli kontakların yapısı bombeli olup, her açma kapamada bombeli ve sert alaşımlı kontaklar, yumuşak sabit kontaklar üzerinde yer yapar. Bu sayede iyi bir örtüşme sağlanarak en düşük geçiş direnci oluşturulması sağlanır.

İlk resimde Termik manyetik şalterin bileşenleri, 2. resimde ise kollu yıldız üçgen şalterin iç yapısı görülmektedir.

grey

Exproof emniyet şalterlerinin imalatında “d”, “e”, “i”, “m”, ve “t” tipi korumalar kullanılabilir. En yaygın uygulama d-tipi koruma şeklidir. Exproof emniyet şalterlerinde d ve e-tipi birlikte kullanılabilir. Genel kaide olarak, II. Grup gazlı ortamlarda şalt cihazları patlayıcı sahanın dışına alınır veya araya duvar çekilerek patlayıcı maddelere karşı engel oluşturulur.

Ürünün etiketi üzerinde silinmeyecek bir şekilde ATEX kodlaması, altı köşeli özel ex proof logosu, sertifika numarası ve sertifikayı veren kurumun adı, sertifikanın verildiği yıl gibi bilgiler bulunmalıdır. Ayrıca, ürüne ve çalışma koşullarına ait bilgiler de (koruma tipleri, gaz ve/veya toz ortam tipleri, zone sınıfı gibi) yer almalıdır. Aşağıda exproof emniyet şalterlerinin bazı tiplerine ait görseller ve bu ürünlerin etiket örnekleri verilmiştir.

grey

5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER

Emniyet şalterleri, normal çalışmalarında kıvılcım çıkarabilen aletler olduğundan patlayıcı ortamlarda can ve mal güvenliğinin sağlanabilmesi için mutlaka exproof olarak üretilmeli ve üzerlerinde belirtilen sıcaklık değeri, ekipman kategorileri ve koruma tiplerine uygun yerlerde kullanılmalıdır. ,Patlama riski olan ortamlarda statik elektrikten dolayı patlamalar meydana gelebilir. Bu nedenle patlama riski olan tesis ve ortamlarda kullanılan emniyet şalterlerinde antistatik yani surtunmeyle elektriklenmeyen malzemeler kullanılmalıdır. Ayrıca, herhangi bir kısa devre anında meydana gelen dengeleme akımı ve kabloların hasar görmüş olması da patlama riskini ortaya çıkarır. ,Bu nedenle, “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük”te de yer alan ve aşağıda belirtilen şalterlere ilgili iş güvenliği tedbirlerine mutlaka uyulmalıdır.

  • Şalterlerin ambalajlarında bağlantı şemaları bulunur. Genellikle aynı özellikte olan şalterlerin bağlantı şemaları standart olup, firmadan firmaya çok az değişiklik gösterir. Emniyet şalterlerinin bağlantıları, mutlaka şemalarına uygun şekilde yapılmalıdır. (özellikle pako şalterlerde).
  • Motor ve şalter bağlantılarında gevşek irtibat olmamasına çok dikkat edilmelidir. Gevşek irtibatlı bağlantılar tehlikeli durumların meydana gelmesine neden olabilir.
  • Şalterler muhafaza kutularına montaj yapılmalıdır.
  • Nemli, tozlu ve tehlikeli madde (patlayıcı madde vb.) bulunan yerlerde şalter ve motorların gövdesi ile kapaklarının sızdırmaz özellikte olmasına dikkat edilmelidir.
  • Yıldız üçgen şalter bağlantısında, motor klemensinde bağlantı köprüsü varsa mutlaka çıkarılmalıdır ve sargı uçları doğru şekilde şaltere bağlanmalıdır.
  • Motor ve şalter bağlantı devresinde mutlaka sigortalar bulunmalıdır, sigortaların gecikmeli tipte olması tercih edilmelidir.

Femko Muayene, tüm bunların dışında ATEX 137 (99/92/EC) Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Uygunluk Muayenesi, EN 60079-14 Patlayıcı Ortamlarda Tesis ve İşletmelerdeki Elektrik Tesisat Uygunluk Muayenesi, EN 60079-10-1 ve EN 60079-10-2 Standartları kapsamında Proje uygunluk Muayenesi gibi alanlarda da çözümler sunmaktadır.

Hizmetlerimiz

Diğer CE Belgeli Ürünler

Diğer Yazılarımız