Alçak Gerilim Anahtarlama Düzeni ve Kontrol Düzeni Panoları (Elektrik Panoları) – CE Belgesi

Femko Belgelendirme, 2014/35/AB Belirli Gerilim Sınırları İçin Tasarlanan Elektrikli Ekipmanlar İle İlgili Yönetmelik (LVD Yönetmeliği) kapsamında, Uluslararası tanınırlık yetkisi, alanında uzman mühendis kadrosu ve sektör tecrübesiyle, Elektriksel Güvenlik Testleri (LVD Testi), Teknik Dosya Denetimleri ve CE Belgelendirme işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.

1. GİRİŞ

Elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı ve dönüşümü ile bağlantılı olarak kullanılması ve elektrik enerjisi tüketen donanımın kontrolü için amaçlanmış PANOLAR günlük hayatta önemli bir yer kaplamaktadır. Bilindiği gibi TS EN 61439-1 standardında da:

“Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panosu (PANO): Bütün dâhili elektriksel ve mekanik ara bağlantılar ve yapısal bölümler ile ilgili kontrol, ölçme, işaretleme, koruma, regülasyon donanımı ile birlikte bir veya daha fazla alçak gerilim anahtarlama cihazlarının birleşimi.” olarak tanımlanmıştır.

PANO sistemi: Çeşitli PANOLAR üretmek için orijinal imalatçının talimatlarına uygun olarak monte edilebilen, orijinal imalatçı tarafından tanımlandığı üzere “elektriksel ve mekanik bileşenlerin (mahfazalar, baralar, fonksiyonel birimler vb.) tamamı.” olarak tanımlanmıştır. Bu rehberde “Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panosu” kısaca pano olarak belirtilecektir. Boş mahfazalı olan panolar ise bu kapsamın dışında olup, “TS EN 62208 Boş mahfazalar – Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri için – Genel kurallar” standardı kapsamında değerlendirilecektir.

2. AMAÇ

Bu çalışma; ülkemizde üretilerek veya ithal edilerek piyasaya arz edilen panoların tasarım ve üretiminde uyulması gereken güvenlik gereklerini, ilgili teknik düzenlemeye uygunluk ile insan, hayvan, bitki sağlığına ve çevreye zararlı olup olmadığının kontrolünün yanı sıra, marka/model bazında ürünlerin tespitini, riskli ürünlerin belirlenerek bu ürünlerin piyasaya arzının bertaraf edilmesini, riskli ürünleri piyasaya arz eden firmalar ile riskli ürün analiz raporlarının veri tabanına girilmesini, haksız rekabetin önlenmesini, üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması için yapılan piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kullanılmak üzere hazırlanmıştır.

Bilindiği gibi “TS EN 61439-1 Mart 2012 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 1: Genel kurallar” çerçevesinde;

1. -TS EN 61439-2 Mart 2012 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 2: Güç anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları, (PSC panosu);

2. -TS EN 61439-5 Nisan 2011 Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni donanımları – Bölüm 5: Genel şebekelerdeki güç dağıtımı için donanımlar, (PENDA-0 ve PENDA-1 panoları);

birbirlerine birkaç nüansın dışında benzer özellik gösterdiğinden aynı rehberde ve aynı kontrol listesinde ele alınmıştır. Bu nedenle her iki standardın kapsamı da, standardında belirtildiği gibi ayrı ayrı yazılmıştır.

3. DAYANAK

  1. 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun,
  2. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
  3. Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik 2006/95/AT (LVD)
  4. Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği (EMU) 2004/108/AT
  5. TS EN 61439-1 Mart 2012 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 1: Genel kurallar
  6. TS EN 61439-2 Mart 2012 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 2: Güç anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları
  7. TS EN 61439-5 Nisan 2011 Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni donanımları – Bölüm 5: Genel şebekelerdeki güç dağıtımı için donanımlar standardına dayanılarak hazırlanmıştır.

Elektrik dağıtım sistemlerindeki trafoların alçak gerilim (AG) çıkışlarında mutlaka pano bulunmaktadır. Ayrıca anılan standartlar kapsamında sanayi, ticarethane vb. yerlerde elektriğin dağıtımı ve kontrolünde panoların işlevi büyüktür. Bilindiği gibi usta ve eğitimli kişilerin kullandığı içi boş olmayan güç, kontrol ve dağıtım panolarının içerisinde, panonun işlevine göre baralar, sigortalar, şalterler, sigortalı yük ayırıcıları, ölçü ve kontrol devreleri, ölçü trafoları, izolatör, bağlantı kablosu vb. elemanlar bulunmaktadır. Panolar bina içi ve bina dışı kullanımlarına göre de imal edilmekte olup, bina içinde kullanılanlar dâhili tip, bina dışında olanlar ise harici tip pano olarak adlandırılmaktadır. Panoların imalat ve kontrolleri hakkında aşağıda belirtilen bazı bilgilerin bilinmesinde fayda vardır.

4. ÜRÜN HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER

Tasarımın doğrulanması: Tasarımın ilgili PANO standardının kurallarını karşıladığını göstermek için bir PANO numunesinde veya PANOLARIN bölümlerinde yapılan doğrulama.

Doğrulama deneyi: Tasarımın ilgili PANO standardının kurallarını karşıladığını doğrulamak için bir PANO numunesinde veya PANOLARIN bölümlerinde yapılan deney.

Not– Doğrulama deneyleri, tip deneylerine eş değerdir.

Rutin doğrulama: İlgili PANO Standard TS EN 61439-2 Mart 2012 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 2: Güç anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panolarının kurallarına uygun olup olmadığını onaylamak için imalattan sonra ve/veya imalat sırasında yapılan her bir PANONUN doğrulanması.

Orijinal imalatçı: İlgili PANO standardına uygun olarak PANONUN orijinal tasarımını ve ilgili doğrulamasını yapan organizasyon.

PANO imalatçısı: İmalatı tamamlanmış PANO için sorumluluğu alan organizasyon.

Not – PANO imalatçısı, orijinal imalatçıdan farklı bir organizasyon olabilir.

Kullanıcı: PANOYU belirleyen, satın alan, kullanan ve/veya çalıştıran taraf veya onlar adına hareket eden kişi.

Usta kişi: Elektriğin meydana getirebileceği riskleri görüp tehlikeleri bertaraf edebilecek tecrübeye ve alanıyla ilgili eğitime sahip olan kişi.

Eğitimli kişi: Elektriğin meydana getirebileceği riskleri görüp tehlikeleri bertaraf edebilmesi için elektrik konusunda usta kişiler tarafından yeteri kadar bilgilendirilmiş veya denetlenmiş kişi.

Yetkili kişi: Tanımlanan işi yapmak için yetki verilen usta veya eğitimli kişi.

Mahfaza: Amaçlanmış uygulama için uygun koruma tipi ve derecesini sağlayan kasa.

Mahfazalı PANO: Tanımlanmış bir koruma derecesini sağlayacak şekilde, montaj yüzeyi istisna olmak üzere bütün tarafları mahfaza altına alınmış

PANO. A- Güç anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panosu (PSC-PANOSU-TS EN 61439-2 Mad:3.1.101): Sıradan kişiler tarafından işletilmesi öngörülmeyen sanayi, ticarî ve benzer uygulamalara yönelik tüm yük tipleri için enerjinin dağıtılması ve kontrol edilmesi amacıyla kullanılan alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panosu. Kapalı alanlarda kullanılanlar dâhili tip pano, dışarıda (açık alan) kullanılanlar ise harici tip pano olarak adlandırılır.

TS EN 61439-2 Mart 2012 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 2: Güç anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panolarının kapsamı aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

1. Kapsam

Bu standartta aşağıda belirtilen güç anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları (PSC-PANOLARI) ile ilgili özel kurallar tanımlanmıştır.

  • Beyan gerilimi a.a. durumunda 1000 V’u, d.a. durumunda 1500 V’u aşmayan PANOLAR,
  • Mahfazalı veya mahfazasız, sabit veya taşınabilir PANOLAR,
  • Elektrik enerjisinin üretim, iletim, dağıtım ve dönüştürülmesiyle bağlantılı olarak kullanılması ve elektrik enerjisi tüketen donanımın kontrol edilmesi için tasarlanan PANOLAR,
  • Başka ilgili özel kurallarla uyumlu olması şartıyla, özel işletme şartları altında örneğin; gemiler ve demiryolu araçlarında kullanılması amacıyla tasarımlanan PANOLAR,

Not 2 – Gemilerde bulunan PANOLAR’ la ilgili ilave kurallar IEC 60092-302 standardının kapsamındadır.

  • Makinelerin elektriksel donanımı için tasarımlanan PANOLAR. Bir makinenin bölümünü oluşturan PANOLAR’ la ilgili kurallar IEC 60204 standart serisi kapsamındadır.

Bu standart bir defaya mahsus olmak üzere tasarımlanan, imal edilen ve doğrulanan veya tamamıyla standart hale getirilmiş ve büyük miktarda imal edilmiş tüm PANOLAR’ a uygulanır.

  • İmalat ve/veya montaj, orijinal imalatçının dışındaki imalatçılar tarafından yapılabilir (bk. Madde 3.10.1). –
  • Bu standart, ilgili ürün standardıyla uyumlu motor yol vericiler, sigortalı anahtarlar, elektronik donanım ve benzerleri gibi münferit düzenlere ve müstakil bileşenlere uygulanmaz. Bu standart IEC 61439’un diğer bölümlerinde ele alınan özel tip PANOLAR’ a uygulanmaz. Diğer bölümlerde ele alınmayan PANOLAR için bu standart uygulanır.

NOT: Bu standarttaki panolara örnek; fabrika, kompanzasyon, hastane, alış-veriş merkezleri panoları vb. gibi…

grey grey

B- TS EN 61439-5:2011-04 “Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni donanımları

Bölüm 5: Genel şebekelerdeki güç dağıtımı için donanımlar” standardı için bazı bilgiler:

1. Kapsam (TS EN 61439-5:2011-04 standardı sayfa:5)

“IEC 61439-1’in bu maddesi aşağıdaki ilaveler ile birlikte uygulanır.

Ek:

Bu standart, “Bu standarttaki doğrulama deneyleri tarafından onaylanmış sabit olan genel elektrik şebekesinin dağıtım donanımları (PENDA) için ilgili özellikleri kapsar. Bu donanımlar, üç fazlı sistemlerde elektrik enerjisinin dağıtımında kullanılır (tipik dağıtım şebekesi için Şekil 101’e bakılmalıdır). Açık tip donanımlar, bu standardın kapsamında değildir.” olarak belirtilmektedir.

Bu standart, bu standarttaki doğrulama deneyleri tarafından onaylanmış sabit olan genel elektrik şebekesinin dağıtım donanımları (PENDA) için ilgili özellikleri kapsar. Bu donanımlar, üç fazlı sistemlerde elektrik enerjisinin dağıtımında kullanılır (Resim-6 tipik dağıtım şebekesi).

Örnek olarak ülkemizde yaygın olarak kullanılan orta gerilim/ alçak gerilim (OG/AG veya MV/LV) trafo merkezinden (34,5/0,4 KV vb. gibi) sonraki elektrik dağıtımında kullanılan TEDAŞ veya Elektrik Dağıtım şirketlerinin trafodan sonra tesis ettiği dağıtım panoları, BOX’lar gibi.

Dağıtım şebekesinde AG, faz-faz: 400 volt, faz-nötr: 231 volt, şebeke frekansı ise 50 hertz (Hz)’dir.

ÖNEMLİ NOT: Bu rehberde gerek “TS EN 61439-3 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni – Bölüm 3: Sıradan kişiler tarafından çalıştırılması amaçlanan dağıtım panoları (dbo)” gerekse “ TS EN 61439-4 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 4: İnşa sahalarındaki kurulum için özel gereklilikler” kapsamında olanlarla “TS EN 60670-X Kutular ve mahfazalar – Ev ve benzeri yerlerdeki sabit elektrik tesisatlarında kullanılan elektriksel amaçlı yardımcı donanım için – bölüm X: …….” olanlar dahil değildir.

BİLGİ AMAÇLIDIR (zorunlu değildir): Standartlarda olmamakla birlikte genellikle koruma topraklaması devresinde kullanılan iletkenler (PE) sarı-yeşil çift renklidir. Mahfaza tipleri, saç (boyalı), galvanizli veya cam elyaf takviyeli polyester olabilir. Baradaki renk işaretlemeleri ise aşağıdaki renk kodlarındaki gibidir.

Bağlantıları yapılacağı yerdeki nötr ve topraklama barası irtibat yerleri boyalı (yalıtkan) olmamalıdır.

grey grey

Genel elektrik şebekesi dağıtım donanımı (PENDA): Genel olarak kullanımdaki genel bir elektrik şebekesindeki tesis için bir veya daha fazla besleme kaynağından elektrik enerjisi alan ve bu enerjiyi bir veya daha fazla kablo vasıtasıyla başka teçhizata dağıtan donanım.

Not 1 – Bir PENDA sadece tecrübeli kişiler tarafından tesis edilir, çalıştırılır ve bakımı yapılır.

Not 2 – PENDA’nın bazı biçimleri önceden kablo dağıtım kabini (CDC) olarak adlandırılır.

Bina dışı genel elektrik şebekesi dağıtım donanımı (PENDA-O): Kişilerin erişebileceği veya erişemeyeceği yerlerde bina dışı tesis için uygun olan kübik tipte genel elektrik şebekesi dağıtım donanımı.

Bina içi genel elektrik şebekesi dağıtım donanımı (PENDA-I): Genel olarak mahfazası olmayan ancak donanımı tamamlamak için gerekli olan, baraları desteklemek için ihtiyaç duyulan bütün yapısal bölümleri, fonksiyonel birimleri ve diğer yardımcı cihazları içeren bina içi tesisler için uygun olan genel elektrik şebekesi donanımı.

PENDA’ların kullanımı için yalnızca tecrübeli personelin erişebileceği yerlere, bunların tesis edilmesi uygundur. Bununla birlikte bina dışı tipler, halka açık olan yerlere tesis edilebilir.

NOT: Doğrulamanın değerlendirilmesi ve tasarım kuralının bu standarda uygun PENDA’lar için uygulanmayacağı Mad.39.3 ve 3.9.4’de belirtilmiştir. PENDA’lara örnek olarak OG/AG dağıtım trafosu çıkışındaki dâhili veya harici tipteki panolar gösterilebilir. NOT: PENDA’ların kullanımı için yalnızca tecrübeli personelin erişebileceği yerlere, bunların tesis edilmesi uygundur. Bununla birlikte bina dışı tipler, halka açık olan yerlere tesis edilebilir.

5. ÜRÜNÜN TAŞIDIĞI RİSKLER

  1. Cihaz enerjiliyken aksesuarları değiştirilmemelidir, elektrik çarpma riskinin olması,
  2. Kısa devre akımlarına maruz kalan teçhizatın yanması, patlaması buna mukabil zararlı gazların oluşturduğu aşırı duman oluşması sonucu zehirlenmeler, yangın çıkma ihtimâli

Hizmetlerimiz

Diğer CE Belgeli Ürünler

Diğer Yazılarımız