Tank Periyodik Kontrolü, Muayenesi ve Raporlanması
0,5 Bar’dan daha fazla etkili basınç uygulayan gaz, buhar veya sıvı akışkanları üzerine tasarlanan ya da geliştirilen sabit ya da hareketli kaplar veya depolar “Basınçlı Ekipmanlar” olarak ifade edilmektedir.
Basınçlı Ekipmanların test ve kontrolleri; imalatının bitiminden hemen sonra ve montajı yapılıp kullanılmaya başlanmadan evvel veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden tekrar kullanılmaya başlamaları halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan hemen önce ve İş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği gereği de, periyodik olarak yılda en az 1 (bir) defa yapılmalıdır.
İşletmelerde işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden, basınçlı ekipmanların emniyet ekipmanları ile beraber güvenli bir biçimde kullanılması için, bu basınçlı kapların periyodik olarak korozyon, sızdırmazlık, aşınma, çatlak, deformasyon, bağlantı kontrolü, sıcaklık, basınç, temizlik, fonksiyon gibi kriterlerin test ve kontrol edilmesi gerekmektedir.
Femko’nun yeterli teknik teçhizat ve bilgi birikimine sahip makine mühendisleri tarafından yapılan basınçlı ekipmanların periyodik kontrolleri, bu cihazların neden olabileceği iş kazalarının azaltılmasına, önlenmesine ve iş güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Femko Muayene, 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” uyarınca çıkarılan ve 25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği “ne göre, teknik hizmetlerinin güvenirliliğini ve yeterliliğini onaylatmak ve kurumsallaştırmak amacıyla, işletmenizde bulunan hava tankları, diğer tanklar ve tüm basınçlı ekipmanların yıllık periyodik kontrollerini TS EN ISO/IEC 17020 standardına uygun bir şekilde gerçekleştirmektedir.
Hava tankının kontrolleri; TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1:2010, TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılmaktadır.
Hava tanklarının güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlamak maksadıyla; montaj işleminden sonra ve çalıştırılmadan önce, kompresörler üzerinde yapılacak değişiklik ve büyük onarımlardan sonra periyodik olarak kontrol ve deneyleri mutlaka tekrar yaptırılmalıdır.
Hava Tankının Basınç Deneyi İçin Hazırlık Aşaması:
- Kompresörün çalışmasını sağlayan elektrik şalterleri kapatılmalıdır.
- Hava tankı içerisindeki hava, tahliye (blöf) vanasından tamamen boşaltılmalıdır.
- Hava tankı üzerinde bulunan emniyet ventilleri sökülmelidir.
- Hava tankı, basınçlı hava giriş ve çıkışını önlemek için muhakkak körlenmelidir.
- Hava tankının içerisinde hava kalmayacak biçimde (yani taşıncaya kadar) tamamen su ile doldurulmalıdır.
- Ekipmanın Femko tarafından kontrol işlemlerinin gerçekleştirdiği sırasında, firmadan yardımcı personeller ve gerekli ekipmanlar hazır bulundurmalıdır.
İş Ekipmanlarıyla ilgili olarak; Yıllık yapılması gereken fenni muayene, test ve kontroller kapsamında, işletmelerde bulunan ekipman ve tesisatların ilgili Yönetmelik ve standartlar çerçevesinde ölçüm, denetim ve periyodik muayene işlemleri için hizmetler sunan Femko, Türkak tarafından akredite edilmiş bir A tipi muayene kuruluşudur. Akreditasyon kapsamlarına detaylı olarak Türk Akreditasyon kurumunun sitesinden erişilebilmektedir. Denetim faaliyetlerini yürüten tüm personeller periyodik kontrolerl alanında almış oldukları eğitim sertifikası ve Bakanlığın veri tabanına kayıtlı ekipnet numarası dahilinde faaliyetlerini yürütmekte ve firmalara sunulan rapor formları üzerinde bu bilgiler detaylı olarak yer almaktadır.
Tank Periyodik Kontrol Muayenesi Hakkında Merak Ettikleriniz
İş Sağlığı ve Güvenliği konusu çerçevesinde bir ürünün temel gereklilikleri incelendiğinde, sadece üretim aşamasında değil, üretiminden sonra piyasaya arzı ile kullanım koşullarına bağlı düzenli olarak birtakım kontrollerin devamlılığı esastır. Piyasaya sunulan, hâlihazırda kullanılmakta olan ürünlerin veya iş ekipmanlarının da periyodik muayene ve kontrollerinin yaptırılması zorunluluk arz etmektedir.
“Akredite bir A-Tipi Muayene Kuruluş olan FEMKO, uzman ekip ve ekipmanları ile gerçekleştirdiği Tank muayenelerinde, ilgili ekipmanın ve yardımcı ekipmanların işini güvenli olarak gerçekleştirebildiğini, ekipmanın (Tank) test gerekliliklerini sağladığını kontrol ederek, tespit edilen eksiklikleri, uygunsuzlukları veya Tank için tehlikeli durumları raporlar. Yapılan bu Tank kontrolleri ulusal ve uluslararası Tank standartlarında ifade edilen ve belirtilen kriterlere uygun olarak gerçekleştirilmektedir.”
6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” gereğince oluşturulan 25.04.2013 tarih & 28628 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında Tank Periyodik Kontrolleri yapılmaktadır.
Yönetmeliğin Ek III Bölümünün 2.1. Basınçlı Kap ve Tesisatlar bentinin, 2.1.1. alt benti “Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle yapılır. Ancak iş ekipmanının özelliği ve işletmeden kaynaklanan zorunlu şartlar gereğince hidrostatik test yapma imkânı olmayan basınçlı kaplarda hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir. Bu durumda, düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilir.” hükmüne yer vermiştir. Tank da bir basınçlı kap olarak bu kapsamda değerlendirilmekte ve bağlı bulunduğu standart ışığında kontrol edilmektedir.”
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin, Ek III Bakım, Onarım ve Periyodik Kontrol ile İlgili Hususlar bölümünün 1.4 Maddesi gereği; “Tank Periyodik muayene aralığı ve kriterleri standartlarda aksi bir şekilde belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri ve muayeneleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır ibaresi yer almaktadır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemişse iş ekipmanının (Tank) periyodik muayene & kontrol, bulunduğu işyerindeki ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi bazı faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk analizi ve değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılmalıdır. Belirlenen periyodik muayene aralığının ilgili Yönetmelikte olası durumlar dışında 1 (bir) yılı aşmaması gerekir.” hükmündedir.
Bu sebeple; Tanknın kullanım sıklığına göre “YILDA EN AZ 1 (BİR)” kere veya daha fazla aralıklarla olmak koşulu ile mutlaka Tank periyodik kontrol muayenelerinin yaptırılması kanunen zorunludur.”
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine göre; işyerinde kullanılacak iş ekipmanının (örneğin Tank) yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için “İŞVEREN” gerekli tüm tedbirleri alır maddesi bulunmaktadır.
Bu sebeple İşveren;
- a) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki (Tank) güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için Tank periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce gerekli kontrollerin yapılmasını sağlamalıdır.
- a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat etmelidir.
- b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olmasını sağlayamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine indirecek uygun önlemleri almalıdır.
- c) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının (Tank); Periyodik kontrollerini yapmaya yetkili kişilerce periyodik kontrollerinin yapılmasını sağlamalıdır.
6331 Sayılı İSG Kanunu çerçevesinde, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında, işletmede bulunana Tank gibi ekipmanlar ve tesisatlar ile ilgili olarak gerekli kontrollerin yaptırılmaması söz konusu ise,
İlgili Kanunun 10.maddesi olan “Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma” maddesi çerçevesinde, 26/1-ç Ceza Maddesi gereği, Kanun Maddesinde Sözü Edilen “10/4 Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaları yapmamak.” fiili nedeniyle işverene çalışan sayısına bağlı olarak “2.026 ₺ ile 6.078 ₺” arasında cezai işlem uygulanmaktadır.
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17’nci maddesinin yedinci fıkrasındaki “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.
4 Nisan 2017 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazetesi’nin 30047’nci sayısında “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gereği, Bakanlık tarafından yetkilendirilen eğitim kurumlarından eğitimlerini almış kişiler Tank kontrollerini yapabilmektedir. Bunun dışında Tank periyodik kontrolü hizmetini yapacak kuruluşlar için ise hizmet yeterliliği belgesi almış olması veya “Akredite” kuruluş olarak hizmet verme zorunluluğu gibi ek şartların aranması planlanmaktadır.
“Akredite bir A-tipi muayene kuruluş olan Femko, uzman ekip ve ekipmanları ile gerçekleştirdiği Tank muayenelerinde, ilgili ekipmanın ve yardımcı ekipmanların işini güvenli olarak gerçekleştirebildiğini, ekipmanın test gerekliliklerini sağladığını kontrol ederek, tespit edilen eksiklikleri, uygunsuzlukları veya tehlikeli durumları raporlar. Yapılan bu kontroller ulusal ve uluslararası Tank standartlarında ifade edilen ve belirtilen kriterlere uygun olarak gerçekleştirilmektedir.”
“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen Basınçlı Kap ve Tesisatlar grubunda bulunan Tank ile ilgili ulusal ve uluslararası imalat, test ve deney standartları doğrultusunda ürünün teknik bilgilerinin de bulunduğu bir form hazırlanır. Standardın istediği tüm fiziksel, mekanik, görsel testler ile basınç testleri (deneyleri) veya tahribatsız muayene testleri de yapılarak rapora işlenir. Oluşturulan Tank raporu, ilgili teknik uzmanın bulguları ve teknik yöneticinin de onayıyla hazırlanmış olur.”
Tank denetimi ve kontrolü sonucunda elde edilen veriler çerçevesinde; “hafif kusurlu” veya “ağır kusurlu” olmak üzere incelenen kontrol kriterleri o ekipmanının kullanımının “GÜVENLİ” mi yoksa “SAKINCALI” mı olduğunu belirlemektedir.
Yapılan tespitler sonucu eğer ağır kusurlu bir durum olmaması halinde, Kontrolü yapılan Tank için, inceleme kriterlerine sürekli uyması şartı ile bir sonraki kontrol tarihine kadar kullanılması “GÜVENLİDİR” şeklinde bir rapor düzenlenir.
Yapılan incelemelerde ağır kusurlu sayılan bir kritik inceleme maddesinde uygunsuzluk olması halinde ise, Kontrolü yapılan Tank için, inceleme kriterlerine sürekli uyması şartı ile bir sonraki kontrol tarihine kadar kullanılması “SAKINCALIDIR” şeklinde bir rapor düzenlenir.
Takip kontrolü; Tank periyodik kontrolünde belirlenen uygunsuzlukların giderilip giderilmediğine dair A-Tipi Muayene Kuruluşu tarafından yapılan gözetim faaliyetidir.
İş sağlığı ve güvenliği yönünden uygun bulunmayan hususların tespit edilmesi ve bu hususlar giderilmeden iş ekipmanının kullanılmasının uygun olmadığının belirtilmesi halinde; bu hususlar giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmaz. Söz konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra yapılacak ikinci kontrol sonucunda; eksikliklerin giderilmesi için yapılan iş ve işlemler ile iş ekipmanının bir sonraki kontrol tarihine kadar güvenle kullanılabileceği ibaresinin de yer aldığı ikinci bir belge düzenlenir. Firmanın ilk Tank periyodik kontrol denetimi sırasında ekipmanın kullanılması açısından sakınca doğurabilecek bir uygunsuzluk bulunmaması halinde firmaya ikinci kontrol uygulanmaz.